Teatr-tarbiya maskani

MIZANSTSENA NIMA?

• Spektaklning u yoki bu pallasida aktyorlarning joylashuvi mizanssena (fransuzcha mice en scene — sahnada joylashuv) deb ataladi. XX asr boshlariga qadar sahnada odatda premyer — bosh rolni ijro etuvchi artist yetakchilik qilar edi. U aktyorlarni bosh rollarni ijro etuvchilar birinchi planga chiqadigan tarzda joy-joyiga qo’yar edi.
• Biroq ayrim adiblar o’z pyesalari pardalari paytida qahramonlarning sahnada joylashishini maxsus pisanda qilishardi. Jumladan Griboyedov («Aqllilik balosi») va Gogol («Revizor») shunday qilishgan: eng ko’p ifodalilik uchun zarur bo’lgan aktyorlarning joylashishi batafsil tasvirlanadi; masalan, «Revizor» yakunlanadigan ovozsiz sahna.

XX asr boshlaridan e'tiboran teatr tomoshasida mizanssenaning ahamiyati keskin ortadi. U rejissyorning o’z pyesasi konsepsiyasini gavdalantirishda madad beradigan tilga aylandi.

• XX asr boshlaridan e'tiboran teatr tomoshasida mizanssenaning ahamiyati keskin ortadi. U rejissyorning o’z pyesasi konsepsiyasini gavdalantirishda madad beradigan tilga aylandi.
• Sahnada o’ynaydigan shaxslarning joylashuvi voqealar rivojlanadigan dekoratsiya bilan, shuningdek unda ishtirok etayotgan aktyorlarning o’yini bilan muvofiqlashishi lozim.

Yorug’likni qullash alohida ahamiyat kasb etadi. Yaxshi o’rnatilgan yoritgichlar nafaqat katta badiiy samara hosil qiladi, balki qahramonlar tabiatini yanada teranroq ochib berishda aktyorlarga yordam ham beradi.

• Yorug’likni qullash alohida ahamiyat kasb etadi. Yaxshi o’rnatilgan yoritgichlar nafaqat katta badiiy samara hosil qiladi, balki qahramonlar tabiatini yanada teranroq ochib berishda aktyorlarga yordam ham beradi.
• Mana shuning uchun ham sahnalashtirish paytida tomoshabin oldidan o’tadigan mizanssenalarning butun ketma-ketligi yagona timsolga birlashishga ko’z-quloq bo’luvchi rassom har bir mizanssenani uyushtirish chog’ida rejissyor bilan yelkama-yelka ishlaydi.

SAHNAVIY VOSITALAR NIMA DEGANI?

• Teatr tomoshasining tomoshabinga ta'sirini kuchaytirish maqsadida unda ko’pincha sahnaviy vositalar qo’llanadi, ulardan maqsad u yoki bu tabiat hodisasi to’g’risida eshitilmish yoxud ko’rilmish tasavvurni hosil qilishdir. Bunday vositalardan Qadimgi Yunonistondayoq foydalanilgan, o’shanda maxsus nog’oralar yordamida pyesa davomida zarur bo’ladigan shovqinlar hosil qilingan.
• Eng ko’p tarqalgan shovqinlarga taqlid qilish uchun zarur bo’lgan asboblar komplekti hozirgi zamonga qadar ham saqlangan. Masalan, yomg’irni tasvirlash uchun ichiga oddiy no’xat solingan aylanuvchi tunuka barabandan foydalanishadi.