Tayanch tushunchalar Chig‘atoy gurungi

1922-yilda Toshkentda Turkiston Respublikasi «O‘zbek madaniyati va maorifi xodimlari

qurultoyi» bo‘lib, unda imlo masalalari bo‘yicha Shokirjon Rahimiy, Ne`mat hakim va

E.D.Polivanov ma`ruzalari tinglanadi. Shokirjon Rahimiy O‘z ma`ruzasida til va yozuvning

ijtimoiy hayotdagi roli xususida gapirib, shunday deydi, «har qaysi ulusning adabiyotining

tugallashmasi shu ulusning til va yozuvining tartiblik va yO‘sunlik bo‘lishiga bog‘liqdir.

Tartibsiz va qoidasiz til, yozuv bo‘yicha tuzilgan adabiyotning bir kun emas bir kun bitishiga

hech gumon yo‘qdir. Til jon bo‘lsa, yozuv uning badanidir. Sog‘ bo‘lmag‘on bir tanda jonning

yashamog‘i qiyindir. Bizning yozuvimiz kasal. Buning ilojiga tezdan kirishilmasa ish havplidir».

qurultoyda yozuvni lotin alifbosiga ko‘chirish masalasi ham ko‘riladi, hatto lotin harflari

asosida tuzilgan yangi o/zbek alifbosi (loyiha) kengash ishtirokchilariga ko‘rsatiladi.

Yuqoridagi takliflar muhokama qilib bo‘lingach, quyidagi qaror qabul qilinadi,

1 Бу хакда каранг: Курбонова М.М., Фитратнинг тилшунослик мероси. Филология фанлари номзоди

илмий даражасини олиш учун та³дим этилган диссертация.- Тошкент, 1993,55-56-б.

Ибрагимов С. Орфография узбекского языка// Орфография тюркских литературных языков. –Москва:

"Наука", 1973, с.22

4 Каранг: 1921 йил январда бу´лгон биринчи улка у´збек тил ва имло курултойининг чикоргон

карорлари. – Тошкент: "Туркдовнашр", 1992, 22 – б.

Абдуллаев Йу´лдош. Курсатилган макола.

Яна шу муаллиф: Hamrohim (Хамрохим). – Т:. "Укитувчи", 1996, 9-б.

1 1921 йил январда бу´лгон биринчи улка у´збек тил ва имло курултойининг чикоргон карорлари. –

Тошкент: "Турдовнашр". 1922,19-б

1. O‘zbek imlosini isloh qilish zarur, bunda o‘qish va yozishga o‘rgatishni engillashtirish

nazarda tutilishi, ayni vaqtda tegishli ilmiy asoslar va bu sohadagi yangi yo‘nalishlar e`tiborga

olinishi kerak.

2. Lotin alifbosi o/zbek tili uchun to‘liq yaroqli ekanligini e`tirof qilib, bu ishni hozirda

amalga oshirishdagi katta qiyinchiliklarni hisobga olib, bu ish kelajakning vazifasi ekanligi

ko‘rsatilsin, hozirda esa arab alifbosini isloh qilish bilan kifoyalanilsin. (Bu qarorda o/zbek tili

unlilarining soni 6 ta, undoshlarining soni esa 2q ta ekanligi qayd etilgan.2)