Таянч тушунча ва иборалар

Аффирматив ҳукм (лот. Affermo - тасдиқлайман) – тасдиқловчи ҳукмлар (умумий тасдиқ, жузъий тасдиқ, бу ҳукм баъзида аффирматик ҳукм деб ҳам юритилади).

Б

Barbara – силлогизмни биринчи фигурасининг, биринчи модусини (ААА) ифодаловчи белги.
Бевосита ҳулоса чиқориш – бир асосдан чиқарилган ҳулоса.
Бирга бўйсуниш - тушунчалар ўртасидаги муносабат.
Бир доирада айланавериш (лот. Circulus vitiosus) – исботдаги етарли асос қонунини бузиш натижасида келиб чиқадиган мантиқий хатодир.
Бирлаштирувчи исбот – тўлиқ индукция йўли билан қилинадиган исботга айтилади. Бунда тезиснинг исботи учун бутун асослар бирлашган ҳолда амалга оширилади. Унда ҳар бир асос мустақил исботланган бўлади.
Бутун ва бўлак – объектив оламдаги нарса ва ҳодисаларнинг ўзаро алоқасини, предмет ва уларнинг элекментлари ўртасидаги муносабатни кўрсатувчи фалсафий категория.
Бўлиш қоидалари – формал мантиқда тушунчаларни бўлишнинг қуйидаги қоидалари:

1. 
   бўлиш тенг ҳажмли (мутаносиб) бўлмоғи керак;
   
2. 
   бўлишнинг бир ва муҳим асоси бўлмоғи керак;
   
3. 
   бўлинмалар бир – бирини истисно қилмоғи керак;
   
4. 
   бўлишда сакраш бўлмаслиги керак.
   

В

Версия – (лот. Versio – айлантириш, бошқа шаклга келтириш; французча –versio – таржима, изоҳлаб бериш) – бирон факт, ҳодиа ва воқеанинг бир-биридан фарқ қиладиган бир неча турини турлича таҳминий изоҳлашга айтилади. Версия хусусий гипотезанинг бир туридир.
Воситасиз ва воситали исбот – исботлаш усулига кўра исботлар воситасиз ва воситалига бўлинади. Воситасиз исботда тезиснинг тўғрилиги бевосита асослар (далиллар) дан келиб чиқади. Воситали исботда эса тезиснинг тўғрилиги антитезиснинг хатолигини тасдиқлаш йўли билан асослаб берилади. Масалан: Анинг жиноят қилмаганлигини исботлаш учун «фуқаро А. жиноят қилган» деган тезиснинг хатолигини исботлаш асосида биринчи тезиснинг тўғрилигини асослаймиз. Бу икки хил бўлади: апогогик воситали исбот (қ), айирувчи воситали исбот. Айирувчи воситали исботда бир неча имкониятдан биттадан қолгани хато эканини исботлаш йўли билан тезис асослаб берилади.