Tayanch so‘zlar

Aralash iktisodiyot Hozirgi kunda sof bozor iqtisodiyoti yo‘q. Bozor iqtisodiyotiga ega bo‘lgan mamlakatlarda aksariyat iqtisodiy echimlarni bozor belgilasada, ularda davlatning roli tobora oshmoqda. Bozor kuchlari bilan davlat ishtirokining qo‘shiluvi ko‘pgina demokratik mamlakatlar tizimini “aralash iqtisodiyot” deb atash imkonini beradi (AQSHda davlat mulki 20%, Fransiyada 29- 30%, Angliyada 20% ni tashkil qiladi. Hozirgi kunda Xitoy, MDX mamlakatlarida xususiy mulk asosida bo‘lgan korxonalar vujudga kelganligi sababli, bu tizimlar ham aralash iqtisodiyot jumlasiga kiradilar).

Bozor iqtisodiyoti jamiyatning barcha tomonlarini ta’minlay olmasligi, to‘la xolda o‘z tizimiga kamray ololmasligi tufayli (to‘la tariqqiy etgan bozor iqtisodiyotini olsak xam, bunda eng kamida uch muhim muammo - pul muomalasini, tub ijtimoiiy iste’molni va iqtisodiyotning tashki samaradorlik ta’siri)larini davlat aralashuvisiz eplay olmaydi, bozor tizimi davlat iqtisodiy faoliyati bilan to‘ldirilib borilganda umumiy yuqori natijalarga erishilib, jamiyat talabi to‘laroq qondiriladi.

3. 
   Iqtisodiy hayot jarayon va xodisalarini shu jumladan, KOOS korxonalarida ishlab chiqarish jarayonlarini o‘rganish darajasi nuqtai nazaridan, odatga ko‘ra makroiqtisodiyot va mikroiqtisodiyot farqlash lozim.
   

«Makroiqtisodiyot» fani iqtisodni bir butun sifatida qaraydi va umumiy talab va taklifning, milliy daromat va yalpi milliy mahsulotning shakllanish jarayonlarini tadqiq etadi, xukumat byudjet siyosatining iqtisodiy o‘sishiga, inflyasiya va ishsizlik darajasiga ta’sirini taxlil etadi. Boshqacha aytganda, bu fan makroiqtisodiy jarayonlarni davlat tomonidan tartibga solish muammolarini o‘rganadi va o‘rgatadi.

«Mikroiqtisodiyot» fani sanoat tarmog‘i va korxona, tovar va moliya bozorlari, banklar, turli firmalar, o‘y xo‘jaligi kabi alohida sub’ektlar xolatini tadqiq etadi. U alohida tovarlarning ishlab chiqarish hajmi va ularga qanday baho belgilanishini, soliq va boshqa to‘lovlarning aholi jamg‘armalariga qanday ta’sir etishini o‘rganadi.

3. 
   Bozor iqtisodiyoti – bunday tizimda ko‘plab alohida xaridorlar va sotuvchilar jamlanib, Nima, Qanday va Kim? savollariga javob beradi, ya’ni resurslar talab va taklif qonuniga binoan ishlatiladi.