Tayanch konspekt

O`lchash asboblarining aniklik klasslari

Odatda ulchash asbobi olinadigan natijaga kirituvchi xatoligini oldindan belgilash uchun xatolikning me`yorlangan kiymatidan foydalaniladi. Xatolikning me`yorlangan kiymati deganda berilgan ulchash vositasiga tegishli bulgan xatolikni tushunamiz. Aloxida olingan ulchash vositasining xatoligi xar xil, muntazam va tasodifiy xatoliklarining ulushi esa turlicha bulishi mumkin. Ammo, yaxlit olib karalganda ulchash vositasining umumiy xatoligi me`yorlangan kiymatdan ortib ketmasligi kerak. Xar bir ulchash asbobining xatoliklarini chegarasi va ta`sir etuvchi koeffitsientlar xakidagi ma`lumotlar asbobning pasportida keltirilgan buladi.

O`lchash asboblari kupincha yul kuyilishi mumkin bulgan xatoligi buyicha klasslarga bulinadi. Masalan: elektromexanik turidagi kursatuvchi asboblarda standart buyicha kuyidagi anikliklar ishlatiladi:
_a.k 0,02; 0,05; 0,1; 0,2; 0,5; 1; 1,5; 2,5; 4
Odatda, asboblarning aniklik klasslari asbobning shkalasida beriladi va ularning keltirilgan xatoligini bildirib, kuyidagicha boglangan buladi:

_a.k = _{k max}_k; _a.k = _{k max}_k = /a_{x max}

Agar ulchash asbobining shkalasidagi aniklik klassi aylana bilan chegaralangan bulsa, masalan 1,5, u xolda bu asbobning sezgirligining xatoligi 1,5 % ga tengligini bildiradi.

Agar ulchash asbobining aniklik klassi chizikchasiz bulsa, u xolda aniklik klassi rakami keltirilgan xatolikning kiymatini bildiradi. Lekin bir narsani unutmaslik lozim, agar asbob, masalan ampermetr keltirilgan xatolik buyicha 0,5 klass anikligiga ega bulsa, uning barcha ulchash diapazoni oraligidagi xatoliklari +/- 0,5 % dan ortmaydi deyishlik xato buladi. Chunki, bu turdagi asboblarda shkalaning boshlanishiga yakinlashgan sari ulchash xatoligi ortib boraveradi. Shu sababdan bunday asboblarda shkalaning boshlangich bulaklarida ulchash tavsiya etilmaydi.