Tayanch konspekt

o’lchash asbobi deb kuzatish (kuzatuvchi) uchun kulay kurinishli shaklda ulchash ma`lumoti signalini ishlab chikarishga muljallangan ulchash vositasiga aytiladi.

Ma`lumotni tavsif etishiga karab ulchash vositalari kuyidagilarga bulinadi:

0. 
   Shkalali ulchash vositalari;
   
1. 
   Rakamli ulchash vositalari;
   
2. 
   o’ziyozar ulchash vositalari.
   

o’lchashlarning sifat mezonlari

Xar bir narsaning sifati bulganligi kabi ulchashlarning xam sifati va uning mezonlari mavjud. Bu mezonlar ulchashlardagi asosiy tavsiflarni ifodalaydi. Bu mezonlar katoriga kuyidagilar kiritilgan:

Aniklik - bu mezon ulchash natijalarini kattalikning chinakam kiymatiga yakinligini ifodalaydi. Mikdor jixatdan aniklik nisbiy xatolik moduliga teskari tarzda baxolanadi. Masalan, agar ulchash xatoligi 10^-3 bulsa, uning anikligi 10³ buladi yoki boshkacha aytganda, kanchalik aniklik yukori darajada bulsa, shunchalik, ulchash natijasidagi muntazam va tasodifiy xatoliklar ulushi kam buladi.

Ishonchlilik - ulchash natijalariga ishonch darajasini belgilovchi mezon xisoblanadi. ulchash natijalariga nisbatan ishonchlilikni extimollar nazariyasi va matematik statistika konunlari asosida aniklanadi. Bu esa konkret xolat uchun xatoligi berilgan chegaralarda talab etilgan ishonchlilikdagi natijalarni olishni ta`minlovchi ulchash usuli va vositalarini tanlash imkonini beradi.

Tugrilik - ulchash natijalaridagi muntazam xatoliklarning nolga yakinligini bildiruvchi sifat mezoni.