Dissotsiatsiyalanish darajasi. Moddalarning dissotsiatsiyalanishini xarakterlash maqsadida
dissotsiatsiyalanish darajasi tushunchasi kiritiladi. Dissotsiatsiyalanish darajasi
deb
ionlarga dissotsiatsiyalangan molekulalar soni n
Q
ning moddadagi molekulalarning umumiy
soni n ga nisbatiga aytiladi: a =no/n (1)
ning qiymatiga qarab, moddalar kuchli (
=1) va kuchsiz (
nolga yaqin) elektrolitlarga
bolinadi. Kuchli elektrolitlaiga tuzlar, ba'zi organik kislotalar va ularning asoslari kirsa,
kuchsizlaiga minerallar kiradi.
Dissotsiatsiyalanish darajasi, shuningdek, erituvchining tabiatiga, temperaturasiga,
bosimga va boshqa faktorlaiga ham bog’liq bo’ladi. Ayniqsa, u erituvchining dielektrik
singdiruvchanligiga bog’liq. Dielektrik singdiruvchanlik qancha katta bolsa, molekula
tashkil qilgan ionlarning o’zaro ta'sir kuchlari shuncha kichik bo’ladi va Kulon
qonuniga muvofiq, ichki molekulyar aloqalarni uzish shuncha oson bo’ladi.
Dissotsiatsiyalanish
darajasi,
shuningdek,
eritmaning
konsentratsiyasi
va
temperaturasiga bog’liq. Temperatura ortishi bilan molekulalarning kinetik eneigiyasi ortadi,
bu esa molekulalarning o’zaro to’qnashib ionlashish ehtimolini orttiradi.
8. Elеktroliz hodisasi. Elеktroliz uchun Faradеy qonunlari.
Tashqi elektr maydon bo’lmaganda eritmani tashkil qiluvchi qarama-qarshi ishorali
ionlar va molekulalar betartib harakat holatida bo’ladi. Agar eritmaga elektr maydon ta'sir
etsa, ionlarning harakati tartibga tushadi. Elektrolitda elektr tokini sim orqali tok manbaiga
ulangan elektrodlarni tushirish bilan hosil qilish mumkin. 3-rasmda suyuqliklardan elektr toki
o`tganda tok kuchining kuchlanishga bog`liqligi ya`ni voltamper xarakteristikasi berilgan. 4-
rasmda esa tok kuchining qarshilikka va qarshilikning
temperaturaga bopg`lanish grafiklari keltirilgan.
3-rasm
Elektr maydoni ta'sirida kationlar manfiy ektrod
katodga (K) qarab, anionlar esa musbat elektrod anodga
(A) qarab harakatlana boshlaydi. Shuni ta'kidlash
lozimki, onlarning tezligi juda kichik (masalan, E= 10
2
V/m
bo’lganda
vodorod
ionlarining
tezligi
y«
3,3*
10-
5
m/s) bo’ladi. Natijada elektrolitlarda zaryadlangan zarralarning batartib harakati, ya'ni
elektr toki vujudga keladi. Tok kuchi elektrolitning ma'lum kesimidan o’tuvchi zaryadning
(har ikkala ishoralisi ham) vaqtga nisbatiga teng. Elektr tokining zichligi esa Om qonuniga
muvofiq aniqlanadi:
/
E
J
(2)
8
Bu yerda
— elektrolitning solishtirma qarshiligi. Metallardagidan farqli ravishda
elektrolitning solishtirma qarshiligi temperatura ko’tarilganda kamayadi, solishtirma
o’tkazuvchanligi ortadi. Elektrolitdan tok o’tganda elektroliz hodisasi ro'y beradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |