Tavarlarni kimyoviy tarkibi asosida sinflash va sertifikatlash fanining mamlakat iqtisodiyotining rivojlanishidagi ahamiyati

Elektr  texnika  buyumlarini  sertifikatlashtirish  buyicha  MEK  xalqaro 

tizimi.

  Elektr  texnika  buyumlari  sertifikatlashtirish  xalqaro  tiziimning  bunyod 

qilinishi  Yevropa  va  Amerika  firmalari  o’rtasida  bozordagi  raqobat  tashabbusi 

bilan yuz bergan. 1960 yillarda yevropalik raqobatchilar Amerikaliklardan himoya 

qilish uchun SENELEK doirasida Yevropa Ittifoqi va EAST mamlakatlari azolari 

uchun  yopiq  hududiy  tizim  sifatida  SVSS  elektr  texnika  buyumlari  hududiy 

sertifikatlashtirish tizimini tuzilgan. 

Elektr  texnika  buyumlari  hududiy  sertifikatlashtirish  Evropa  standartlariga 

muvofiq  sertifikatlangan  buyumlarni  sotib  olish  haqida  Garbiy  Evropa 

mamlakatlarining xukumat qarorlarini ragbatlantiridi. Shunda Evropa mamlakatlari 

o’z  qonun  texnik  barerini  bartaraf  etishi  zarur  edi.  AQSh  Yaponiya,  Kanada, 

Avstralya  va  boshqa  davlatlar  tomonidan  GATT-VTO  savdoda  texnik  to’siqlar 

bo’yicha  rozilik  proektiga  tayyorgarlik  boshlandi.  ISO  da  sertifikatlashtirish 

boyicha  Qo’mita  (SERTIKO)  tuzilgan.  BMT  EEK  qoshida  tuzilgan 

standartlashtarish  sohasida  siyosatga  javobgar  xukumat  mansabdor  shaxslari 

yig’ilishidan  sertifikatlashtirish  bo’yicha  maslahat  berish  joriy  qilinishi  echilishi 

kerak  bo’lgan  masalalar  qatoriga  kiritildi.  Natijada  MEKda  ETB  xalqaro 

sertifikatlashtirish  tizimi  joriy  qilindi  va  tizzimning  asosiy  qoida  va  jarayonlari 

qabul  qilindi.  ETB  sertifikatlashtirish  tizimini  joriy  qilinishidan  maqsad  ETB 

xalqaro  savdosiga  qayta  tadqiqotlar  o’tkazmasdan  bu  buyumlarning  hamma 

mamlakatlarda  bir  xilda  qabul  qilinishi  uchun  bu  tovarlarga  qo’yiladigan  yagona 

talablar,  ularning  talablariga  javob  berishi  baholash  usullari  vositasida  ta’sir 

ko’rsatish tiziminig umumiy rahbarligi MEK ga a’zo har qaysi mamlakat ishtirok 

etishi mumkin. Buning quydagi shakllari mavjud: 

Standartlashtirish va sertifikatlashtirish bo’yicha milliy tashkil otning ulishi; 

Tizimning  hamma  qoidalarini  bajarish  roziligi  va  tegiish  ma’lumot 

hujjatlarni  tashkil    etish,  azo  boshqa  davlatlarda  chiqarilgan  ETB  tadqiqotlar 

protokollari  va  sertifikatlashtirishlarni  tan  olish  kerak,  agar  tizim  talablari  javob 

---

68 

 

bersa,  tizim  a’zolarining  moliyaviy  majburiyatlarini  bajarishi  MEK  tizimida 

mamlakatning ikki xil ishtroki ko’rib chiqiladi; 

Nazorat  bo’yicha  kordinasiya  qo’mitasiga  to’la  xuquqli  azolik  va  ovoz 

berish xuquqi bilan sertifikatlashtirish bo’yicha rahbarli qo’mitasi ishtrok etish. 

Tizimning rasmiy tili ingliz, fransuz, rus tillari hisoblanadi. 

MEK  tizimida  bo’yicha  ETB  lar  sertifikatlashtirishning  asosiy  bosqichi 

tadqiqot  labaratoriyalarini  akkreditlash  va  ishlab  chiqarish  korxonalarini 

attestastiya qilish, tadbiq etilgan normativ xujjatlarga muvofiq tekshiruv o’tkazadi. 

Korxonani  tekshirish  uchun  milliy  nazorat  xizmati  vakili  korxonalar  ETB  tajriba 

va  sifat  nazorati  sifat  ta’minot  tizimi,  o’lchov  va  tajriba  jixozlarining  mavjud 

ro’yxati, uning tekshiruvi haqida xujjat va boshqalar bo’yicha hujjatlashtirish bilan 

tanishtirish kerak. 

Rahbarlik quyidagi normtiv xujjatlarni organadi: 

- asosiy texnik shartlar; 

- umumiy texniik shartlar; 

- guruxiy texnik shartlar;  

- konkret turdagi buyumlarga texnik shartlar formalar va boshqalar. 

Guruhiy texnik shartlarga konkret podgruppa tegishli. U ETB da o’z ichiga 

o’zing  ishlab  chiqarish  aniq  tur  va  instrukstiya  bo’yicha  tegishli  hujjat  formasini 

oladi.