«tasvir» nashriyot uyi

ESDA TUTING.
 Shakl yasovchi qo‘shimchalar vazi-
fasiga ko‘ra ikki turli bo‘ladi: a) lug‘aviy shakl yasovchi-
lar; b) sintaktik shakl yasovchilar.
BILIB OLING.
 Asosga qo‘shilib, uning ma’nosiga
qo‘shimcha ma’no yuklovchi qo‘shimchalar lug‘aviy shakl
yasovchi qo‘shimchalar deyiladi. Ularga ko‘plik, kichray-
tirish-erkalash, qarashlilik, o‘rin-joyga xoslik; sonning
ma’noviy guruhlarini, sifat va ravish darajalarini; fe’lning
bo‘lishsizlik, nisbat, vazifa shakllarini yasovchi qo‘-
shimchalar kiradi.
O‘zi qo‘shilayotgan so‘zni boshqasiga bog‘lash vazi-
fasini bajaruvchi qo‘shimchalar sintaktik shakl yasovchi
qo‘shimchalar  yoki  munosabat shakllari deyiladi. Ularga
egalik, kelishik, shaxs-son, zamon, mayl va boshqa
qo‘shimchalar kiradi.
76-mashq.
 Berilgan gaplarda lug‘aviy shakl yasovchi qo‘shimchalarni
ajratib, ularning qanday ma’nodagi shakl yasayotganligini tushuntiring.
1. Mehnatdan kelsa boylik, turmush bo‘lar chiroyli.
(Maqol) 2. Jannat onalar oyog‘i ostidadir. (Hadisdan) 3. Kun-
lar isib, daraxtlar  kurtak  yozib,  qushlar, qurt-qumursqalar
harakatga  kelib qoldi. (Abdulla Qodiriy) 4. Mashina yigitcha
turgan yerga kelib to‘xtadi. (Tohir Malik)
77-mashq. 
Berilgan gaplardagi ajratib ko‘rsatilgan so‘zlarni asos va
qo‘shimchalarga ajrating. Qo‘shimchalarning turlarini tepasiga yozing.
1. Tepaliklarda qor ostidan zanglagan tunuka va temir,
qora va sariq g‘isht, beton parchalari chiqib turar edi. (Abdulla

---

30
Qahhor) 2. Nuri giloslar ostiga qo‘yilgan panjaralari ko‘k bo‘yoq
bilan  sirlangan katta yog‘och karavotga qalin ko‘rpacha yoyib,