Tasseming bu modda bilan olib bor"" I eksperimental ishiari natijalari

Vladimir  Sergeevich  Gulevich
  (1867-1933  yy.)  biokimyogar, 
mushaklardagi  kamozin  va  kamitin  tuzilishi  va  ta'sir  mexanizmini
421

---

o'rgangan,  Bu  vitamin ini  sintez  qilgan,  qiyosiy-tadrijiy  biokimyo 
yonalishining asoschilaridan biri bo'lgan,
Em il  German  Fisher
  (1852-1919  yy.)  — nemis 
organik  kimyogari,  oqsillar polipeptid nazariyasining 
asoschisi.  U  glynkoza  sintezi,  qand  moddalari  va 
purin  birikmalari  bo'yicha  ilmiy  tadqiqotlari  uchun 
1902-yilda Nobel  muicofotini  oldi.  Otto  Dlls,  Adolf 
Vindaus, 
Frits 
Pregl, 
Otto 
Varburg 
kabi 
mashhur biokimyogarlar ustozi.
Eduard Burner
 (1860-1917) -  nemis  biokimyo- 
gari,  A.Bayer  va  K.  Negeli  shogirdi.  1897-1902  yy. 
spirtlaming  bijg'ish  sababi  modda  ichidagi  hayotiy 
kuch  emas,  balki 
fermentlaming  ta'siri  ekanligini 
aniqlaydi.  Zimaza  fermentini  ajratib  oldi  va  uning 
to'qimadan  tashqarida  ham  faoliyat  ko'rsatishini 
aniqlab  berganligi  uchun,  1907-yiI  Nobel  mukofctiga 
sazovor bo'lgan.
Otto  Gertrix  Varburg
  (1883-1970  yy.)  -   nemis  biokimyogari, 
nafas  olishni  ta'minlovchi:  sitoxromoksidaza,  flavin- 
lar  degidrogenazasi  kabi  fermentlami  kashf  etgan, 
piridin  asosidagi  nukleotidlarni  toza  holda  ajratdi, 
ulaming  funksiyalari  va  tuzilishini  o'rgandi.  1923- 
yilda 
O.Varburg 
saraton 
kasali 
to'qimalarida 
oksidlanish  jarayoni 
6
  martagacha  tezlashishini 
isbotladi. 
To'qimalardagi 
oksidlanish-qaytarilish 
jarayonlarini  mexanizmlarini  o'rganish  bo'yicha 
tadqiqotlari  uchun  1931-yilda tibbiyot va fiziologiya 
sohasi bo'yicha Nobel mukofoti sovrindori.
1920-1930-yillarda  fermentlami  o'rganish  sohasida 
AQSH 
biokimyogarlari:  Jeyms  Samner  1926-yilda 
ureaza
 fermentini  va Jon 
Nortrop  1929-yilda 
pepsin
  va 
tripsin
  fermentlarini  toza  kristallar 
ko'rinishida  ajratib  oldilar  va  biokimyoviy  reaksiyalar  mexanizmini 
chuqurroq  o'rganishga  keng  yo'l  ochildi.  J.  Samner,  J.  Nortrop  va 
viruslami  toza  holda  ajratib  olib  o'rgangan  U.M.  Stenliga  (AQSH) 
1946-yilda kimyo sohasi bo'yicha Nobel mukofoti beriidi.
422

---

4-hosqich.
  1940-1950-yillarda  biokimyoviy  jarayonlami  o’rga- 
iiishda  fizik  va  fizik-kimyoviy  tadqiqot 
usullarini  qo'llash,  jonli 
organizmlarda  biokimyoviy  jarayonlar borish mexanizmlarini  komp­
leks o'rganish biokimyo fanining yuqori saviyada turgan 4-bosqichiga 
o'tishga olib  keldi.  Biokimyo  rivojining  4-bosqichi  asosiy kashfiyot- 
lari  bevosita  DNK  qo'sh  spirali  xossalarini  va  organizmdagi  xusu­
siyatlarini  o'rganish  bilan  bog’liq.  1953-yil  25-aprelda  Kembrij 
universiteti  Kavendish  laboratoriyasi  xodimlari 
Jeyms 
Uotson 
va  Frensis  Kriklar  DNK  qo'sh  spiral  ko'rinishidagi  modelini 
“Nature”
 jumalida chop etishdi.  Bu modelni yaratishda ular  London 
Qirollik  kolleji  tibbiyot  markazi  xodimlari  M.  Uilkins,  R.  Gosling 
va 
R.  Franklinlarning  DNK  strukturasini  o'rganish  bo'yicha 
rentgenogrammalaridan  foydalandilar.  J.Uotson  va  F.Kriklammg  bu 
ilmiy  maqolasi  DNK  yo'nalishi  bo'yicha  olib  borilayotgan 
tadqiqotlarga  kuchli turtki  bo'ldi va ushbu  ilmiy yo'nalishda yana bir 
qator  tadqiqotlar  amalga  oshirildi. 
1962  yil  J.Uotson,  F.Krik  va 
M.Uilkins Nobel mukofotiga tavsiya etildilar.
DNK qo'sh 
Zararlangan 
Yangi xromosoma
spirali 
DNK ko'rinishi 
hosil  bo'lishi
112-rasm. DNK va xromosoma hosil bo’lishining ko’rinishi.
J.Uotson  va  F.  Krik  taklif etgan  DNK  qo'sh  spiralli  modeli 
o'sha  davr  moiekulyar  biologiya  fanidagi  bir  qator  noaniqliklar 
sabablarini:  biomolekulalar  katta  o'lchamga  va  massaga  ega
ekanliklari,  genetik  axborotni  saqlash va uzatish tartibini,  replikatsiya 
jarayonida  genetik  ma'lumotga  mos  ravishda  strukturani  aniq
423

---

qo'chirish  va  genlar  strukturasini  o'zgartirish  imkoniyatlarini  manti- 
qan tushuntirishga imkon berdi.
Ingliz biokimyogari