Ta’sir chiziqlari yordamida tayanch reaksiya kuchlarining va ichki zo‘riqishlar (eguvchi moment, ko‘ndalang kuch)ning haqiqiy qiymatlarini aniqlash. Zo‘riqishlar qiymatini ta’sir chiziqlari yordamida aniqlash

Ta’sir chiziqlari yordamida tayanch reaksiya kuchlarining va ichki zo‘riqishlar (eguvchi moment, ko‘ndalang kuch)ning haqiqiy qiymatlarini aniqlash.
Zo‘riqishlar qiymatini ta’sir chiziqlari yordamida aniqlash
Shu bobning boshlang‘ich qismida ta’sir chiziqlarini qurish tartibi bilan tanishib o‘tdik. Endi shu ta’sir chiziqlari yordamida zo‘riqishlarning (ya’ni eguvchi moment, ko‘ndalang kuch va tayanch reaksiyalarining) qiymatini aniqlash masalasiga to‘xtalamiz.
Qo‘zg‘almas yuklarning inshootga yig‘iq, yoyiq va juft kuch tariqasida qo‘yilishi bizga ma’lum. Kuchlarning har qaysi turini alohida ravishda ko‘rib chiqamiz.
Inshootga yig‘iq kuchlar tizimi qo‘yilgan hol
Balkaga P1 kuchi ta’sir etadi, deylik. Bu holda istalgan zo‘riqish S ning qiymati mazkur kuch bilan shu kuch yo‘nalishida ta’sir chizig‘idan olingan ordinataning ko‘paytmasiga teng bo‘ladi, ya’ni zo‘riqishning qiymati P1 y1 bo‘ladi.
Agar inshootga kuchlar tizimi qo‘yilgan bo‘lsa rasm, a) kuchlar ta’sirining mustaqilligi qoidasiga ko‘ra to‘liq zo‘riqishning qiymati quyidagi formula yordamida aniqlanadi:
S=-+
Bu yerda yi-ta’sir chizig‘ida Pi kuch yo‘nalishidagi ordinata.
Inshootga yoyiq yuk qo‘yilgan hol
Inshootga qo‘yilgan yoyiq yukdan uzunligi dx bo‘lgan kichkina bo‘lakcha ajratamiz va bunga mos kelgan yoyiq yukni elementar yig‘iq kuch q(x)dx orqali ifodalaymiz
Elementar kuchdan hosil bo‘lgan elementar zo‘riqish (2.7) formulaga asosan quyidagicha aniqlanadi: dS=qdxy (a)
Zo‘riqishning to‘liq qiymatini aniqlash uchun (a) tenglikni integrallaymiz
By yerda q yoyiq yuk intensivligi;
S=
ω-ta’sir chizig‘ida yoyiq yuk qo‘yilgan oraliqqa mos keluvchi yuza.
Agar inshootga bir yo‘la yig‘iq kuch, yoyiq kuch va juft kuchlar qo‘yilgan bo‘lsa, u holda hosil bo‘lgan zo‘riqishlar miqdori ta’sir chizig‘i yordamida umumiy holda quyidagicha aniqlanadi:
S=2.8).
Bu formuladan foydalanishda quyidagi ishora qoidasiga amal qilinadi:
1. Yuklar yuqoridan pastga yo‘nalgan bo‘lsa, ular musbat deb qabul qilinadi.
2. Moment soat strelkasi bo‘yicha yo‘nalsa, musbat olinadi.
3. Ta’sir chizig‘idan olingan ordinata yi va yuza o‘z ishorasi bo‘yicha olinadi.
4. Agar burchak soat strelkasiga teskari yo‘nalishda ortib borsa, musbat bo‘ladi.