Tashqi iqtisodiy faoliyat

Samarali brendni yaratish uchun, birinchi galda, tovarning imidjini belgilab olish kerak. Ko’pchilik mahalliy tovar ishlab chiqaruvchilarda bu bosqochning o’zidayoq, muammolar tug’iladi, chunki ularning o’zlari ham o’z tovari imidjini yaxshi bilmaydilar yoki uni belgilab ololmaydilar.


²⁰ Zufarova N. Brending. T.: TDIU, 2013


51




Juda ko’p hollarda biz u yoki bu tovar ishlab chiqaruvchisi tovarni iste’molchiga yetkazishning o’zi bilgan barcha usullaridan foydalanib ko’rishga harakat qilayotganini kuzatamiz: bugun tovar “yoshlarniki” bo’lsa, ertaga “oilaviy”ga aylanadi, keyin esa, ishlab chiqaruvchi tovarning sifati haqida hech narsa aytmagani yodiga tushadi-da, iste’molchiga hech qanday ta’sir ko’rsatmaydi. Chunki bunday shoshma - shosharlik axborotning iste’molchi miyyasiga o’rnashib qolishi va uning ongli qaror qabul qilishiga imkon bermaydi.
Brendni yaratishda doim tovarni namoyon qilish va ushbu brend uchun ishlab chiqilgan strategiyani unutmaslik kerak. Brendni juda ko’p sondagi g’oyalar bilan og’irlashtirib yubormasdan, faqat bitta yo’nalishni tanlash va uni iste’molchi ongiga joriy etish lozim.
Tovar obrazini yaratishda quyidagi savollarga javob berish lozim:

1. 
   Tovarni qanday tavsiflash lozim?
   
2. 
   U kim uchun yaratilmoqda?
   
3. 
   Nima uchun iste’molchi aynan uni tanlashi kerak?
   
4. 
   Tovarni uning raqobatchilaridan nima ajratib turadi?
   
5. 
   Tovarni yanada rivojlantirish rejasi qanday?
   

Ushbu savollarga aniq javob berish uchun, brendni ishlab chiqishga kirishishdan oldin bozorni va maqsadli auditoriyani sifat jihatdan o’rganish maqsadga muvofiq.
Brend konsepsiyasini yaratishda imkon boricha maqsadli auditoriyani aniq tasavvur qilish kerak,ammo bu tasavvur abstrakt emas, balki aniq misollarga asoslansin: maqsadli auditoriyaga kimlar kiradi va ularning istaklari qanday, ularni nimalar qiziqtiradi, nima bilan shug’ullanadi va hk.
Ushbu asosiy savollarga javob topish korxonaga kerakli axborotni olish va ohir

• 
  oqibat brendni yaratishga bevosita tegishli bo’lgan quyidagi ikkinchi darajali savollarni shakllantirishga imkon beradi:
  

52

• 
  Iste’molchini nima bilan jalb qilish mumkin?
  
• 
  Tovarning afzalligi sifatida nimani ajratish kerak?
  
• 
  Iste’molchidan qanday javobni kutish mumkin?
  
• 
  Reklamaning qanday vositalariga afzallik berish zarur?
  

Brendga global, bozorni jahon darajasida egallab olish shart bo’lgan darajada qabul qilmaslik kerak. Aksincha, ba’zi bir jahonshumul brendlar bugungi kunda ularning bozordagi o’rnini osonlikcha egallab olayotgan mayda brendlar bosimiga zo’rg’a dosh bermoqdalar.
Brendning korporativ, ya’ni bitta ishlab chiqaruvchi tovarlarining butun bir turkumini ilgari surishga mo’ljallangan bo’lishi ham, faqat bitta turdagi tovarni ilgari surish uchun ishlab chiqilgan bo’lishi ham mumkin. Brend muvaffaqiyat qozonishi uchun uning katta ko’lamli bo’lishi shart emas; u o’z harajatlarini qoplashi, foyda keltirishi va bozorda mustahkam o’rin egallashi lozim.
Brendni yaratayotganda va uni rivojlantirish strategiyasini ishlab chiqayotganda, uning qaysi mamlakat yoki hudud uchun ishlab chiqarilayotganini unutmaslik kerak, zero u maqsadli auditoriya tasavvurlariga mos kelishi kerak.
E’tiborni shunga qaratish kerakki, biron bir mamlakatda faoliyat yuritayotgan dunyoga mashhur yirik ishlab chiqaruvchilar ham doim o’z mahsuloti imidjini mahalliy sharoitlarga moslashtiradilar, tegishli reklama obrazlarini tanlaydilar va tegishli strategiyani ishlab chiqadilar. Bu amaliyot to’g’ri bo’lib, sotuvlarga ijobiy ta’sir ko’rsatadi.
Brendni haddan tashqari murakkablashtirib yubormaslik kerak, aksincha brendning vazifasi - iste’molchi tovarni oson qabul qilishini, uning xossalari boshqalardan ajralib turishini va xotirada yaxshi saqlanishini ta’minlashdir. Agar brend yaratilayotganda faqat ishlab chiqaruvchilar tasavvuriga asoslansa, oxir oqibat shunga erishiladiki, brend faqat ishlab chiqaruvchining miyasida bo’ladi, iste’molchi uchun esa u mavhumligicha qoladi.


53




Yana bir e’tiborga molik jihat shundan iboratki, iste’molchi har kuni ma’lum bir tovarga o’xshagan ko’plab sondagi mahsulotlarga duch keladi, ularning barcha tavsiflarini solishtirishga esa uning vaqti yo’q.
Brendingning yana bitta vazifasi - o’z imidji elementlarini iste’molchining ongiga shunday singdirish kerakki, u o’zining shunga o’xshash tovarga bo’lgan ehtiyojini faqat sizning mahsulotingiz bilan bog’lasin. Bolalar tagliklarini xarid qiladigan ko’pchilik onalar, boshqa markadagi tovarga nisbatan ham, o’zlari anglamagan holda ularning hammasini “Pampers”lar deb ataydi, chunki bu so’z ularda markani emas, balki tovarni anglatadi.
Boshlovchi ishlab chiqaruvchida oldindan mavjud bo’lgan va hammaga yaxshi tanilgan imidjga yoki nomga o’xshash brendni yaratish fikri tug’ilsa, undan darhol voz kechish kerak. Chunki, birinchidan, bunday tajribalar huquq egasi bilan sud zalida muhokamalar qilishga olib kelishi mumkin. Ikkinchidan, garchi ish ochiq nizogacha yetib bormasa ham, ohir - oqibat ishlab chiqaruvchi “sohtalashtirish” tamg’asini olishi mumkin. Bu esa tovarning kelgusida samarali rivojlantirish imkoniyatlarini cheklaydi.
Ikkinchi bob bo’yicha qisqacha xulosalar