Tashkent «O‘zbekiston» 2017

12-súwret. 
Elodeya
 
hám onš… japšraq 
kletkasš.
citoplazma
kletka qabš®š
yadro
plastidalar
vakuol
Sînš… ushšn înš… klåtkàlàršndச citîplàz mànš… úzliksiz 
háråkåti ànšq kórinådi. Êlåtkàlàr qàbš®šndà tåsikshålår bîlšp, 
citîplàzmànš… háråkåti dàwàmšndà bir klåtkàdச àzšqlšq zàtlàr 
hám kislorîd åkinshi klåtkà®à usš tåsiklår àrqàlš ótådi. Bul 
prîcåsti bàqlàw ushšn klåtkà qàbš®š wazšypàsšn atqaratu®šn 
màydà (kózgå kórinbåytu®šn) tåsikshåli kishkånå cållîfàn 
qàltà®à biydày unšnàn tàyarlàn®àn àzšràq qàmšr sàlšp, àwzš 
bàylàp qîyšlàdš hám stàkàndச yodlš suw®à túsirilådi. Wàqšt 
ótiwi månån qàmšr kókshil rå…gå kirådi. Bunnàn kórinip 
tur®ànšndày, klåtkàlàr qàbš®š àrqàlš îlàrdš… ishinå zàtlàr ótkån. 
Ósimliklerdi… hár bir tiri klåtkàsš dåm àlàdš hám
àzšqlànàdš. Bul prîcås klåtkàlàrdà quyash nurš tásirindå, 
suw hám îndà årigån hár qšylš zàtlàr hám då kislorîd 
bîl®àn jà®dàydà ®ànà ámålgå àsàdš.
Sšrtqš îrtàlšqtàn klåtkàlàrdš… ishinå zárúr zàtlàr qàlàyšnshà 
kiriwi múmkin, dågån sîràw tuwšlšwš tábiyiy. Klåtkàlàrdš… 
qàbš®š hám citîplàzmà ózi àrqàlš bàrlšq zàtlàrdš dà ótkårå 
bårmåydi. Ìásålån, tîpšràqtàn klåtkàlàrdš… ishi nå suw hám 
îndà årigån zàtlàr kirådi.
Ósimliklår klåtkàsš ishindå sšrttàn kirgån hár qšylš åritpålår 
qàytà islånip, tirishilik ushšn zárúrli zàtlàr®à àylànàdš.
Êlåtkàlàrdš… ósiwi hám bóliniwi. 
Êlåtkàlàr®à tán 
áhmiyåtli biîlîgiyalšq ózgåshåliklårdån biri îlàrdš… ósiwi 
hám bóliniwi bîlšp åsàplànàdš.
Jàs klåtkàlàr bir qànshà màydà bîlšp, óskån sàyšn irilånip 
bàràtu®šnlš®š tábiyiy.

---

17
Sînš dà àytšp ótiw kåråk, hár bir klåtkà bålgili ólshåmgå 
shåkåm ósådi. Êlåtkàlàrdš… qàbš®š jàsšnà qàràp qàlš…làsàdš. 
„àrrš klåtkàlàrdà vàkuîl citîplàzmà®à qàrà®àndà kóbiråk 
îršn iyålåydi. Wàqšttš… ótiwi menen ®àrrš klåtkàlàrdà 
citîplàzmà hám yadrî pútkillåy jî®àlšp, îlàrdš… îrnšn suw 
yamàsà hàwà iyålåydi, nátiyjådå îlàr nàbšt bîlàdš.
Siz åndi ®ànà tuqšmnàn ónip shšqqàn náldi… wàqšttš… 
ótiwi månån ósip úlkåyip, hár qšylš ólshåm hám fîrmàdச 
jàpšràq, pàqàl, búrtik, gúl, miywå pàydà åtetu®šnšn jàqsš 
bilåsiz. Sàwlàtlš ®îzà, shšnàr, tåråk hám bàsqà tåråklårdi… 
bàrlšq îrgànlàrš klåtkàlàrdš… bólinip kóbeyiwi åsàbšnàn 
pàydà bîl®àn.
Êlåtkàlàr bóliniw jîlš månån kóbeyådi. Sînš dà 
àytšw kåråk, bàrlšq klåtkàlàr dà bólinå bårmåydi. Òåk 
ósiw nîqàtšndச klåtkàlàr ®ànà bólinådi. Klåtkàlàrdš… 
bóliniwindå yadrî úlkån rol îynàydš.
Bólinåtu®šn klåtkàlàrdà dáslåp yadrî irilånådi, sî… åkigå 
bólinådi hám îlàr àrnàwlš pårdå månån qàplànàdš. Bul 
dáwirdå citîplàzmà dà tîsšq pàydà åtip, ànà klåtkà tå… 
åki 
jàs klåtkà®à
bólinådi. Klåtkà bóliniwi månån îndச 
plastidalàr dà tå… åkigå bólinip, jàs klåtkàlàr®à ótådi. Pàydà 
bîl®àn jàs klåtkàlàr ózindågi àzšqlšq zàtlàr åsàbšnàn ósiwin 
dàwàm åtådi. Îlàr 
ànà klåtkà
ólshåminå jåtkånnån kåyin,
jánå jàs klåtkàlàr®à bólinådi. Sîlày åtip, ósimliklårdi… ósiwi 
klåtkàlàrdš… bólinip kóbeyiwi hám ósiwi åsàbšnàn bîlàdš.