Ташқи кўрикдан ўтказиш (соматоскопия) Ишдан мақсад: Организмни ташқи кўрсаткичларини аниқлаш. Ишнинг бориши

1–расм. Одам организми склетининг тузилиши (олдидан ва орқадан умумий кўриниши).
Одатда, меёрий тузилишга эга бўлган умуртқа поғонасида сагиттал текислик бўйлаб физиологик эгилиш соҳалари мавжуд бўлиши қайд қилинади, бунда умуртқа поғонасидаги тўғри соҳалар – анфас соҳа деб номланади. Патологик ҳолатларда умуртқа поғонасида орқага ёки олдинга томон эгилиш кўринишидаги қийшиқлик (кифоз, лордоз) шаклланади, бундан ташқари ушбу қийшиқлик ёнлама йўналишда бўлиши хам мумкин (сколиоз).

2–расм. Умуртқа поғонасининг қийшиқлигини аниқлаш. Тўғри ҳолатдаги қад – қомат (а); умуртқа поғонасининг қийшиқлигини аниқлаш (б). Сколиоз турлари: 1 – ўнг томонга эгилиш; 2 – чап томонга эгилиш; 3 – С ҳарфи шаклидаги эгилиш.
Умуртқа поғонасининг ён томонга йўналишда қийшиқлигини аниқлаш учун Билли-Кирхгофер томонидан ишлаб чиқилган сколиозометр асбобидан фойдаланилади (3-расм). Орқанинг ясси шаклга эга бўлиши ҳолатида умуртқа поғонаси ўқида одатда, меёрий ҳолатларда кузатилувчи эгриланишлар соҳалари силлиқлашиши қайд қилинади. Айлананинг бир қисми шаклига эга бўлган орқа соҳаси (яъни, букчайиш) кўкрак қафаси соҳасида кифоз юзага келганлигидан далолат беради. Айлана кўринишида ва бир вақтнинг ўзида ботиб кириш шаклидаги орқа – бу кўкрак соҳасида кифоз ва бел соҳасида лордоз юзага келганлигидан далолат беради. Орқанинг ясси кўринишда ботиб кириши эса – орқада умуртқа пағонасининг бел соҳасида лордоз ривожланганлигини кўрсатади.



3–расм. Сколиозометр асбоби (а). Билли–Кирхгофер асбоби ёрдамида умуртқа поғонасидаги қийшиқликни аниқлаш (б); П.И.Белоусова томонидан тавсия қилинган лордозни аниқлашга мўлжалланган сколиозометр асбоби (в); г – бўйин (а) ва бел (б) соҳаларидаги ботиқсимон соҳалар чуқурлигини ўлчаш.
Қад – қомат – бу одам танасининг эркин ҳолатда меёрий кўринишда туришини ифодалайди. Қад – қоматнинг кўриниши умуртқа пағонасининг шакли, гавда мускулларининг бир текисда ривожланганлиги ва тонусига боғлиқ ҳисобланади. Бунда тўғри, букчайган, кифоз ҳолатидаги, лордоз тавсифга эга бўлган ва тик ҳолатдаги қад – қомат кўринишлари ўзаро фарқланади. Қад – қоматнинг ҳолатини аниқлаш учун кўз ёрдамида кузатиш амалга оширилади, бунда елка кураклари соҳасининг устки томонидан кўриниши, елкаларнинг бир – бирига нисбатан жойлашиш баландлиги, бошнинг туриш ҳолати кўздан кечирилади.