Ташқи кўрикдан ўтказиш (соматоскопия) Ишдан мақсад: Организмни ташқи кўрсаткичларини аниқлаш. Ишнинг бориши

8–расм. Тана тузилишининг типлари: а – астеник; б – меёрий стеник; в – гиперстеник (М.В.Черноруский, 1938 – йил маълумотлари бўйича).
Шунингдек, кўкрак қафасининг шаклига умуртқа поғонасининг турли хилда эгилишлари хам таъсир кўрсатиши мумкин. Ушбу кўринишда, кифоз шаклида умуртқа пағонасининг эгилиши шароитида кўпинча ҳолатларда бир вақтнинг ўзида сколиоз ҳолати учраши қайд қилиб, бу кифосколиоз деб номланади, бунда кўкрак соҳасининг шакли эса – кифосколиотик шаклдаги кўкрак қафаси деб номланади.
Шунингдек, кўкрак қафасини текшириш давомида нафас олиш типи, унинг частотаси, нафас олиш чуқурлиги ва нафас олиш ритмига хам эътибор қаратиш талаб қилинади. Жумладан, бунда нафас олишнинг қуйидаги типлари ўзаро фарқланади: яъни, кўкрак соҳаси билан, қорин билан ва аралаш типда нафас олиш. Агар, нафас олиш ҳаракатлари асосан қовурғалар оралиғида жойлашган мускуллар ҳисобига амалга оширилса, у ҳолда бу нафас олиш типи кўкрак соҳаси билан нафас олиш деб ҳисобланилади ёки қовурғалар ёрдамида нафас олиш типи деб хам тавсифланади. Асосан бу типда нафас олиш аёллар организми учун хос хусусият ҳисобланади. Қорин билан нафас олиш типи эса – асосан эркаклар организми учун хос хусусият ҳисобланади. Аралаш типда нафас олишда кўкрак қафасининг қуйи қисми ва қорин соҳасининг юқориги қисмлари мускуллари иштирок этади, бу нафас олиш типи одатда спортчилар учун хос ҳисобланади.
Мускулларнинг ривожланиши танадаги мускулларнинг миқдори, унинг таранглиги, жойлашиш тавсифлари билан белгиланади. Мускулларнинг ривожланиши ҳақида қўшимча тарзда куракларнинг жойлашиш ҳолати, қориннинг шакли ва бошқа белгилар бўйича баҳо бериш хам мумкин. Мускулларнинг ривожланиши сезиларли даражада кучни, одамнинг чидамлилигини ва у шуғулланувчи спорт турини белгилаб беради.
Жинсий жиҳатдан ривожланиш даражаси – мактаб ўқувчиларининг жисмоний жиҳатдан ривожланишининг муҳим қисмларидан бири бўлиб, иккиламчи жинсий белгилар умумийлиги асосида аниқланади, жумладан бунда чов соҳасида ва қўлтиқ соҳасида жун қоплами ўсганлиги, бундан ташқари қизларда сут безлари ривожланганлиги ва ҳайз кўриш (менструатсия) муддатлари, ўсмирларда юз соҳасида соқол – мўйловларнинг ўсиши, кекирдак бўртиб чиқиши ва овознинг ўзгариши (дўриллаш) кабилар ҳисобга олинади.