Tasdiqlayman” yobib direktor o’rinbosari N. U. Xoliqova

32-Mavzu: Asr vabosi

Utgan asrning 80-yillarida salomatlikni saklash va mustaxkamlashda turmush tarzining axamiyati bekiyos ekanligi xam ilmiy, xam amaliy tarzda isbotlandi. Butun dunyoda, ayniksa, rivojlangan davlatlarda asosiy e’tibor kasalliklarni davolash emas, aksincha, soG’lom turmush tarziga, soG’lom odamni turli kasalliklarga chalinmaslik, salomatligini yanada mustaxkamlash va umrini uzaytirishga keng e’tibor berila boshlandi.

Respublikamizda xam soG’lom turmush tarzini axoli orasida keng tarG’ib kilish va karor toptirish masalasiga aloxida e’tibor karatilmokda. “Uzbekiston SoG’likni saklash tizimini islox kilish tuG’risida”gi Prezident farmonining asosini xam axoli orasida soG’lom turmush tarzini shakllantirish masalasi birlamchi vazifa kilib belgilab berildi. Bundan tashkari, Uzbekiston Respublikasi SoG’likni saklash vazirligining 2012 yil 28 martdagi 80-sonli “Uzbekiston Respublikasida OIV infektsiyasini oldini olish chora tadbirlari va tibbiy yordamni tashkil etishin yanada takomillashtirish tuG’risida”gi buyruG’i ishlab chikildi.

Jinsiy yullar olkali yukadigan infektsiyalar (JYOYuI) ichida eng kup tarkalgani OITV bulib - bu odam immunitet tankisligi virusi (VICH) bulib, u ma’lum yullar orkali yukadi va boshka viruslardan farkli ravishda, OITV inson organizmi immun tizimini jaroxatlaydi va bu bilan organizm kasallik va infektsiyalar oldida ximoyasiz kilib kuyadi. Xozirda OITV oldini oluvchi yoki davolashi mumkin bulgan vaktsina yoki dori topilmagan, OITS - bu Orttirilgan Immunitet Tankisligi Sindrom (SPID) bulib, u OITV ning sunggi va odam vafoti bilan yakunlanuvchi boskichidir. Xozirda tibbiyot OITS ning rivojlanishini fakat sekinlashtirish mumkin, xalos. Inson kasallikning biror bir simptomi sezgunga kadar, virus organizm un yil va undan ortik bulishi mumkin. Bu davr ichida odam uzini mutlok soG’lom xis kilishi va soG’lom kurinishi bulishi mumkin, ammo bunda virusni uzgalarga yuktirishi mumkin. OITV inson organizmiga asosan uchta yul orkali kirish mumkin:

1. 
   OITV ni yuktirgan yoki OITS bilan kasallangan bemor bilan xar kanday ximoyalanmagan jinsiy alokada bulganda. Infektsiyaning yukishi virusning yetarli mikdoriga ega bulgan organizm suyukliklarining soG’lom odam shillik kavatidagi mikrojaroxatlar va yoriklari bilan kontakti xisobiga yuz beradi.
   
2. 
   SoG’lom odam organizmiga OITV yuktirgan yoki OITS bilan kasallangan bemor koni tushganda yukadi. Sterillanmagan tibbiyot yoki kosmetologik asboblar kullanilganda sodir bulishi mumkin. OITV ushbu yukish yuli giyoxvand moddalarni tomir ichiga kabul kiluvchi shaxslar orasida kup tarkalgan, chunki giyoxvandlar guruxida kupincha sterillanmagan umumiy shprits va ignalardan foydalaniladi.
   
3. 
   OITV yuktirgan yoki OITS bilan kasallangan ona orkali bolaga yukadi. Bu xomiladorlik, tuG’ish va gudakning emizish vaktida yuz berishi mumkin. Odamlar oddiy turmushdagi mulokatda OITVni yuktirishdan kurkadilar. Aslida bu kurkuvlar asossizdir. OITV yukishning barcha yullari yaxshi urganilgan va ilmiy asoslangan.
   

Xech kim JYOYuI va yoki OITV yukitttidan 100% ga kafolatlanmagan. Xar kanday odam erkakmi yoki ayolmi, xar kanday yoshda yashash joyidan va diniy e’tikodlaridan kat’iy nazar infektsiyani yuktirishi mumkin. Fakatgina JYOYuI va OITV yukish yullari va olini olish xakidagi xabardorligi odamni kasallik yukishidan ximoyalashi mumkin.