«tasdiqlayman» Urganch tumani tarmoqli texnikumi direktori Z. Saidniyozova

Tok manbai
Uning qutiblaridagi kuchlanish
Galvanik element	1,5 V
Qo'rg'oshinli akkumulyator	2 V
Cho'ntak fonari batareyasi	4,5 V
Avtomobil akkumulyatori	12 V
Yoritish tarmog'i kuchlanishi	127 va 220 V
Uzoq masofalarga uzatish liniyalaridagi kuchlanish	220-400 kV
Trolleybus yoyining uzatish liniyasi bilan tutashishi	15000 V
Chaqmoq vaqtida bulutlar orasidagi kuchlanish	100 000 kV

Kuchlanishni o'lchash uchun maxsus asboblar-voltmetlar mavjud. Sizga yashxi tanish bo'lgan elektrometrning shkalasi voltlarda darajalansa, undan voltment sifatida ham foydalanish mumkin. Bunday voltmetr elektrstatik voltmetr deb ataladi. Kuchlanishni o'lchash uchun voltmetrni zanjirning kuchlanishi aniqlanishi kerak bo'lgan qismiga parallel ulanadi.

2. 
   Eksperimental topshiriq. 40-rasmda tavsirlangan elektr zanjirni yig'ing. 1 va 2, 1 va 3, 1 va 4, 2 va 3, 3 va 4 nuqtalar orasidagi kuchlanishni o'lchang. Natijalarni bunday yozing:
   

^U12 ^{=... ; U}13 ^{= .. ; U}14 ^{=... ; U}23 ^{=... ; va U}34 ^{= Siz o'tkazgan o'lchashlarning har}
biri uchun voltmetrni ulash sxemasini chizing.

3. 
   Tokning kimyoviy manbalari. Texnikada tokning kimyoviy manbalari keng qo'llanilmoqda. Bunday manbalardan foydalanib ishlaydigan va turmushda qo'llaniladigan texnik asboblardan ba'zilarinigina sanab o'tamiz: ko'chma radiopriyomniklar va magnitofonlar, qo'l soatlar va cho'ntak fonarchalar, yaxshi eshitmaydigan odamlar uchun eshitish asboblari, bolalar uchun elektrlashtirilgan o'yinchoqlar va boshqalar.
   

42-rasm	43-rasm

Eng ko'p tarqalgan galvanik elementning tuzilishini qarab chiqamiz (42-a, b rasm).

Element ruxdan yasalgan silindrsimon idish R dan iborat bo'lib, uning ichida ko'mir sterjen K joylashgan. Bu sterjen maxsus tanlab olingan moddalar aralashmasi (marganes ^dioksidi-MnO2^{, grafit, asetilen kuyasi) bo'lgan xaltacha X bilan o'ralgan. Rux silindr bilan}
xaltacha orasiga novshadilga qorilgan quyuq eritma –elektrolit E quyiladi. Rux idish ichidagi narsalari bilan karton silindrchaga solingan va ustidan smola qatlami S quyilgan. Rux eriganda elektrolit manfiy elektrlanadi, xaltachadagi modda esa musbat elektrlanadi. Ko'mir sterjen ham musbat elektrlanadi. Yangi galvanik elementining rux va ko'mir elektrodlari orasidagi kuchlanish 1,5 V , lekin element ishlatilgani sari kuchlanish 1 V gacha kamayadi.

4.