«tasdiqlayman» Urganch tumani tarmoqli texnikumi direktori Z. Saidniyozova

39 - rasm. Tashqi elektrostatik maydonda dipolga ta’sir etuvchi kuchlar


Qutblanish vektori
Dielektrikning qutblanganlik darajasini xarakterlash uchun, qutblanish vektori deb ataluvchi fizik kattalik tushunchasi kiritiladi.
Qutblanish vektori deb, dielektrikning bir birlik hajmidagi barcha
dipollar elektr momentlarining vektor yig’indisiga miqdor jihatdan teng bo’lgan fizik kattalikka aytiladi, ya’ni V elementar hajmdagi n ta dipolning elektr momentlari yig’indisini V hajmga bo’lgan nisbatiga teng
bunda – qutblangan i -
molekulaning elektr momenti.
Agar qutbsiz molekulali izotrop dielektriklar bir jinsli elektrostatik maydonga kiritilsa, dipolning elektr momenti barcha molekulalar uchun bir xil bo’ladi:
bu yerda n0 -
dielektrikning birlik xajmidagi
molekulalar soni – kontsentratsiyasidir.
Demak, qutbsiz molekulada induktsiyalangan dipolning elektr momenti quyidagicha ifodalanadi:
agar deb belgilasak, - atomning qutblanuvchanligi, - dielektrikning
dielektrik qabul qiluvchanligini bildiradi.


Dielektrik qabul qiluvchanlik deb, bir birlik hajmdagi dielektrik molekulalarining qutblanuvchanligiga miqdor jihatdan teng bo’lgan fizik kattalikka aytiladi.

Dielektriklar uchun elektrostatikaning asosiy tenglamasi. Gauss tenglamasi.
*Segnetoelektriklar. *Pezoelektriklar.


Nazorat savollari:

1. 
   Dielektrik qabul qiluvchanlik nima?
   
2. 
   Qutblanish vektori deb nimaga aytiladi?
   
3. 
   Elektronli qutblanish deb nimaga aytiladi?
   
4. 
   Gauss tenglamasi.
   

Ma’ruza mashg‘ulotining texnologik xaritasi