Tasdiqlayman“ Urganch davlat universiteti


Mavzu yuzasidan topshiriqlar



Download 213,57 Kb.
bet3/91
Sana31.12.2021
Hajmi213,57 Kb.
#213823
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   91
Bog'liq
O`TSQ MAJMUA

Mavzu yuzasidan topshiriqlar:

1-topshiriq: Sohaga oid umumiy atamalarni tahlil qiling.

2-topshiriq: Sohaga oid xususiy atamalarni tahlil qiling.

2-AMALIY MASHG‘ULOT

SOHAVIY ATAMALARNING VA SO‘ZLARNING BOYIB BORISH USULLARI: KASBIY SOHAGA OID MATNLAR VA MISOLLAR ORQALI BAYON QILISH

O’zbek tili so’z boyligi hayot, fan, texnika, san’atning taraqqiyoti bilan bog’liq 

holda yildan-yilga boyib bormoqda. Boyish, asosan, ikki manbaga asoslanadi: 

 1. O’zbek tilining ichki imkoniyatlari (ichki manba). 

Bunda ko’pincha so’z yasash orqali yangi so’zlar hosil  qilinadi: sinfdosh, limonzor, 



namunali, ijarachi, vazirlik, tinchliksevar, guldasta, MDH, O’zMU va b. 

2.  Shevalardan  so’z  olish  ham  ichki  manba  hisoblanadi:  oyi,  bolish, 

dugona, et(go’sht). 

Boshqa  tillardan  so’z  olish  (tashqi  manba).  O’zbek  halqi  qadim  zamonlardan 

buyon  boshqa  halqlar  bilan  aloqada  bo’lib  kelgan.  Bu  tilimizda  ham  aks  etgan. 

O’zbek tiliga boshqa tillardan kirgan quyidagi so’zlarni misol qilib keltirish mumkin: 

1) arabcha: kitob, maktab, ma’no, harakat, sanoat muomala, doim, me’da, a’lo, 

san’at,  asosiy,ommaviy,  oddiy,  milliy,  abadiy,  ammo,  biroq,  balki,  va,  lekin, 

vaholanki    (o’zbek  tilidagi  arabcha  so’zlar  ko’proq  ot  va  sifat    turkumiga  tegishli 

bo’lib, ularning belgilari quyidagilardir: ikkita unli yonma-yon keladi: doim,  shoir, 

muomala,  shijoat,  shuur,  inshoot,  murojaat,  tabiiy;  ayirish  belgisi  (‘)  ishtirok  etadi: 

ma’no, qal’a; ko’pincha yumshoq h tovushi qatnashadi; -iy, viy qo’shimchalarini olib 

yasalgan bo’ladi).   

2)  fors-tojikcha:  barg,  anor,  korxona,  nodon,  dono,  kamtar,  tilla,  kaptar, 



dasturxon, dastro’mol, poydevor, poyafzal, darhol, darvoza, xursand, farzand, do’st, 

go’sht,  sust,  past,  g’isht  (Ko’rinyaptiki,  fors-tojikcha  so’zlarda  poy,  dast,  dar  kabi 

qismlar  qatnashyapti,  so’zlar  oxirida  jarangsiz  undoshlardan  keyin  t,  jaranglidan 

keyin tovushlari ishtirok etayapti). 

3) mo’g’ulcha: tuman, navkar, yasoq.. 

4) uyg’urcha: manti, lag’mon, manpar

5) xitoycha: choy (xitoy tilida tsay deyilar ekan). 

6) ruscha: stol, stul, ruchka, samolyot, parovoz, paroxod, pulemyot, pero, cho’t 

(schyot).  

Rus tilidan olingan so’zlar orasida asli kelib chiqishi boshqa tillarga xos so’zlar 

ham  bor:  buxgalter,  soldat,  tank,  shtab  (nemischa),  palto,  triko  (fransuzcha),  klub, 

futbol (inglizcha), tomat, limon (ispancha). 

Boshqa  tillardan  o’tgan  so’zlar  olinma  (o’zlashma)  so’zlar  deyiladi.  O’zbek 

tilidan  ham  boshqa tillarga  so’zlar o’tgan:  o’rik,  anjir, somsa,  (ruscha:  uryuk, injir, 

samsa). Karandash (qora tosh), kavardak (qovurdoq), yeralash (aralash), utyug (o’ti 

yo’q)  kabi  so’zlarning  ham  rus  tiliga  o’zbek  tilidan  o’tganligi  isbotlangan.  Hozirgi 

paytda  o’zbek  tilida  ishlatilayotgan  bekat  so’zi  ham  yevropa  tillarida  piket  tarzida 

qo’llanayotganligi fanga ma’lum.      

                                                                                                                                                           O’zbek tili lug’atining boyish manbalari 

O’zbek tili so’z boyligi hayot, fan, texnika, san’atning taraqqiyoti bilan bog’liq 

holda yildan-yilga boyib bormoqda. Boyish, asosan, ikki manbaga asoslanadi: 




Download 213,57 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   91




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish