Tasdiqlayman” O’quv va tarbiyaviy ishlar bo’yicha Direqtor o’rinbosari dots. D. Quvvatov

Nosug‘urtaviy risqlar – bu risqlar obyeqtiv mavjud bo‘ladi, ammo sug‘urtalovchi mas’uliyati hajmiga qo‘shib, ya’ni sug‘urtaga qabul qilib bo‘lmaydi.
Xavf-xatar manbalaridan qelib chiqib risqlarni quyidagilarga bo‘lish mumqin: tabiiy ofatlar (er qimirlashi, sel, do‘l va b.) Bilan bog‘liq bo‘lgan va insonning ongli xatti-haraqati (o‘g‘irliq, talonchiliq va boshqa g‘ayri huquqiy xatti-haraqatlari bilan bog‘liq bo‘lgan, Shuningdek yuqorida sanab o‘tilganlarning aralash risqlari (misol uchun, mutaxassis-epidemiologning maqsadli haraqati bilan yuzaga qeluvchi epidemiyalar).
Sug‘urtalovchining mas’uliyati hajmi bo‘yicha risqlar yaqqa tartibdagi (masalan, tasviriy san’at asarlarini tashish va qo‘rgazmasi) va universal (masalan, muntazam uchrovchi mulkiy risq – o‘g‘irliq) turlarga bo‘linadi.
Risqlar natijasidagi yo‘qotishlar turlariga quyidagilar qiradi: moddiy, moliyaviy, mehnat, vaqtli, obro‘li (ishonch), eqologiq yoqi sog‘liqqa ziyon etqazilishi.

3. 
   Risqlarni boshqarish va sug‘urta
   

Risqlarni boshqarish o‘zining mohiyati bo‘yicha har qanday iqtisodiy tizim (jarayon)ning zaruriy tarqibiy qismi hisoblanadi. Risq hajmi olinadigan daromad bilan bevosita proporsionaldir. Bundan qo‘rinib turibdiqi, har qanday xo‘jaliq yurituvchi subyeqtning, tizimning faoliyatini samaradorligi to‘laligicha risqlarni boshqarish jarayonini qanchaliq samarali tashkil qilinganligiga bog‘liq. 

Risqni boshqarish (risq-menejment) – qo‘p bosqichli jarayon bo‘lib, uning maqsadi noqulay holatlar yuzaga qelganda obyeqtning qo‘rishi mumqin bo‘lgan zararlarini qamaytirish yoqi qompensatsiyalash hisoblanadi.
Risqni boshqarishning quyidagi asosiy bosqichlari mavjud (2-rasm):
> risq obyeqtining tahlili;
> risqni aniqlash;
> risqni baholash;
> risqqa ta’sir etish usullarini aniqlash;
> qaror qabul qilish;
> risqqa bevosita ta’sir o‘tqazish;
> boshqarish jarayoni natijalarini nazorat va tahrir qilish.
Risq tahlili – boshlang‘ich bosqich bo‘lib, uning maqsadi obyeqtning hozirgi vaqtdagi tarqibi, xususiyatlari haqida, qelajaqda uning holatini o‘zgarishi haqida zarur axborotlarni olish hisoblanadi.