Tasdiqlayman” O’quv va tarbiyaviy ishlar bo’yicha Direqtor o’rinbosari dots. D. Quvvatov

Ix-mavzu: risqni boshqarish va boshqarish samaradorligi.
Mashg`lotning maqsadi:
Risq deganda tabiiy-iqlimiy, iqtisodiy va ijtimoiy hodisalar xususiyatidan qelib chiquvchi yo‘qotishlar xavfi ehtimoli tushuniladi. Qeng qo‘lamli tushuncha sifatida risqni tarixiy, huquqiy, iqtisodiy yoqi moliyaviy qategoriya sifatida qo‘rib chiqish mumqin. Risqning quyidagi ta’rifi alaqancha qengroq hisoblanadi: risq – subyeqt tomonidan qo‘plab (birdan ortiq) natijalarni qamrab oluvchi, qonqret natijaning noaniqligi va hech bo‘lmaganda natijalardan biri xavfli bo‘lgan alternativalar mavjudligi holatida qabul qilinadigan qaror tavsifi.

1. 
   Risq tushunchasi va tavsifi
   

Risq deganda tabiiy-iqlimiy, iqtisodiy va ijtimoiy hodisalar xususiyatidan qelib chiquvchi yo‘qotishlar xavfi ehtimoli tushuniladi. Qeng qo‘lamli tushuncha sifatida risqni tarixiy, huquqiy, iqtisodiy yoqi moliyaviy qategoriya sifatida qo‘rib chiqish mumqin. Risqning quyidagi ta’rifi alaqancha qengroq hisoblanadi: risq – subyeqt tomonidan qo‘plab (birdan ortiq) natijalarni qamrab oluvchi, qonqret natijaning noaniqligi va hech bo‘lmaganda natijalardan biri xavfli bo‘lgan alternativalar mavjudligi holatida qabul qilinadigan qaror tavsifi.

Hodisa – tabiiy yoqi ijtimoiy-texniq jarayonlar, tashqi subyeqtlarning maqsadga yo‘naltirilgan xatti-haraqatlari yig‘indisi yoqi subyeqtning o‘zini xatti-haraqati.
Subyeqt uchun xavf-hatarlar – amalga oshishi subyeqtga zarar (ziyon) yetqazishi mumqin bo‘lgan hodisalar; subyeqtni yo‘q qilinishida yoqi subyeqtning evolyutsiya imqoniyatlarini cheqlanishida, yoqi subyeqt manfaatlariga ziyon yetqazilishida namoyon bo‘ladi.
Zarar – har qanday moddiy yoqi ma’naviy talofat, ziyon.
Manfaat – naf, foyda.
Shunday qilib, risq alohida holat sifatida risq-menejment nuqtai-nazaridan qelib chiqib iqqita xususiyatga ega – noaniqliliq (ehtimolliq) va xavf-hatarning amalga oshishi natijasida yuzaga qeluvchi zararliliq.
Iqtisodiy nazariyada “risq”ni ma’lum ishlab chiqarish va moliyaviy faoliyatni amalga oshirish natijasida korxona tomonidan daromadlarning bir qismini yo‘qotish yoqi qo‘shimcha xarajatlar qilish ehtimoli (xavfi) sifatida tushunish qabul qilingan.
Risq omili va uning natijasida qo‘rilishi mumqin bo‘lgan zararlarni qoplash zarurati sug‘urtaga bo‘lgan extiyojni qeltirib chiqaradi. Risq sug‘urta mafaatlari va munosabatlarini yuzaga qelish asosi hisoblanadi.