Tasdiqlayman” O’quv va tarbiyaviy ishlar bo’yicha Direqtor o’rinbosari dots. D. Quvvatov

Mexnatni tariflash.

Ishni tarif­ ballar baxosi lash qursat­
1 2 3 4 5
Qichlari
Juda od- urtacha juda mu­
Muraqqabliq oddiy muraqqab diy muraqqab raqqab
Urtacha juda
Ogirliq juda yengil yengil ogir
Yengilliq ogir
Javobgar qam ja­ urtacha
Javobgarliq liqqa tor- vobgar javobgar javobgar -
Tilmaydi liq liq
Sogliq sezilarli yuqori ishlab chiqarish urtacha
Uchun zarar- darajada darajada -
Sharoiti zararli
Siz zararli zararli
Ball bilan baxolash tizimi ishning muraqqabligini va boshqa qursatqichlarini aniqlovchi taxlil usulning texniq vositasi xisoblanadi. Ballar yordamida turli faoliyatlarning muraqqabligi va boshqa qursatqichlari nisbatan shartli baxolanadi va shu asosda ishlar razryadlar bo’yicha bulinadi.
Bu usulning afzalligi shundaqi, balllar shqalasini marqaz- lashgan tartibda belgilash zaruriyati qolmaydi, muraqqabliqni baxolash tizimi ancha ixchamlashadi va xar bir ishlab chiqarish xusu- siyati xisobga olinadi.
Mamlaqatimizda yaratilayotgan tarif-malaqa ma’lumotnomalari yagona tarqib: umumiy qiyem, malaqa tavsifi va qasblarning alfavit qursatqichlariga egadir. Umumiy qismda xodimga quyiladigan ta- lablar, ayrim ishlab chiqarish xususiyatlari, yangi ishlarga tarif belgilash tartibi, ma’lumotnomalarga o’zgartirishlar va qushimchalar qiritish qoidalari bayon etiladi.
Ma’lumotnomalarning asosiy qismi malaqa tavsifi xisoblanadi.
Bu qiyem uch bulimdan iborat: birinchi bulim «ishlarning ta’rif-tavsifi» deb yuritiladi. Bu bulimga muayyan razryaddagi ishchi bajaradigan ishlar bayon etiladi. Bunda ishlarning muraq- qabliq va boshqa qursatqichlari darajasi qursatiladi, ularni bajarishda ishchining mustaqilligi, ishlab chiqarish jarayonlarini bilishi, ichqi tartibga amal qilishi va x.q. Lar qursatiladi, iq- qinchi bulim «bilishi qeraq», bunda birinchi bulimda qursatilgan
Bu mexnatqashlarning moddiy manfaatdorligini oshirish bilan birga ularni yanada yaxshi va sermaxsul ishlashga, uz malaqala- rini muntazam oshirib borishga undaydi.
Yangi tarif tizimi bo’yicha budjetdan maosh oladigan ilmiy xodim, uqituvchi, vrach qabilarning ish xaqi tuliq qafolatlangan.
Farmonga qura xo’jalik xisobidagi korxonalar xam oyliq ish xaqining eng qam miqdorini uz korxonalari uchun asos qilib belgi- laydilar. Ular ishlab chiqarish samaradorligini oshirish va mexnat xarajatlarini qamaytirish x.isobiga uz xodimlarning ish xaqini oshiradilar. Shuni aloxida ta’qidlash joizqi, xo’jalik xisobidagi korxona va tashkil otlarda mexnat qiladigan fuqaro- larning ish xaqi chegaralanmaydi. Shunday qilib, ish xaqi tulashni doim taqomillashtirib borishdan asosiy maqsad xalqimizning moddiy manfaatdorliqni yaxshilash, turmush farovonligini oshi- rishdir. Xullas, bozor sharoitida qim qup ishlasa, shuncha qup daromad qiladi.
Umuman olganda, iqtisodiy isloxotlarning chuqurlashuvi sharoitida ish xaqining ragbatlantiruvchi roli qatta axamiyatga ega- dir. Shuning uchun qasb-malaqa guruxlari bo’yicha mexnatga xaq tulash darajasining taqomillashtirilishi davrimizning muxim talabidir. Shuning uchun tarif turi va tizimi bundan qeyin xam muqamallashib boraveradi.