Tasdiqlayman” O’quv ishlari bo’yicha

Adabiy yodgorlik – biror xalqning muayyan davrdagi hayoti, tili va madaniyati, urf-odatlari haqida ma’lumot beruvchi og‘zaki yoki yozma adabiyot namunasi. Adabiy yodgorlik muayyan adabiyotning paydo bo‘lishi va shakllanishida muhim adabiy-tarixiy ahamiyatga ega. Yusuf XosHojibning «Qutadg‘u bilig», Mahmud Koshg‘ariyning «Devonu lug‘otit turk», Ahmad Yugnakiyning «Hibat ul-haqoyiq» asarlari turkiy xalqlarning mushtarak adabiy yodgorligi, tilshunoslik, adabiyotshunoslik, tarix, etnografiyaga oid qimmatli manbalardir. Ularning bizgacha qo‘lyozma nusxalari yetib kelgan. Adabiy yodgorliklarning ba’zilari, masalan, «To‘maris» afsonasining mazmuni yunon tarixchisi Gerodotning «Tarix» kitobi, «Shiroq» afsonasining mazmuni yunon tarixchisi Polienning «Harbiy hiylalar» kitobi orqali yetib kelgan.
O‘zbek tiliga Davlat tili maqomining berilishi (1989) o‘zbek adabiy tili rivojini ta’minlovchi muhim voqea bo‘ldi. O‘zbek adabiy tili turli xalqlar adabiy tili rivojlanish tajribasi asosida yanada takomillashib bormoqda. Adabiy o‘g‘rilik, plagiat – birovning asarini ko‘chirib, o‘ziniki qilib olish. Bunday o‘g‘rilik muallif ijozatisiz ilmiy, adabiy, musiqiy yoki badiiy asarni o‘z nomidan to‘la yoki qisman bostirib chiqarishdan, kashfiyot yoki
ixtirochilik takliflarini o‘ziniki qilib olishdan iborat. Aybdor o‘z harakatining ijtimoiy xavflilik darajasiga qarab, fuqarolik yoki jinoiy tartibda javobgarlikka tortiladi, binobarin haqiqiy muallifning huquqi tiklanadi.
«Mualliflik huquqi va turdosh huquqlar to‘g‘risida» O‘zbekiston Respublikasi qonunining 46-moddasida «huquq egasi bilan shartnoma tuzmagan holda asardan foydalanilgan taqdirda qoidabuzar huquq egasiga yetkazilgan zararning o‘rnini, shu jumladan boy berilgan foydani qoplashi shart» ekanligi ko‘rsatilgan. Huquq egasi qoidabuzardan o‘zi ko‘rgan zarar o‘rniga uning qoidabuzarlik oqibatida olgan daromadlarini undirib olishga haqli.
Asardan mualliflik shartnomasida nazarda tutilmagan usulda yoki bunday shartnomaning amal qilishi to‘xtaganidan keyin foydalanish asardan shartnoma tuzmagan holda foydalanish, deb hisoblanadi. Mazkur qonunda muallif (hammualliflar)ning o‘zi yaratgan asarga bo‘lgan mualliflik huquqi boshqa shaxslarning ayni shu asarga mualliflik huquqi e’tirof qilinishini
istisno etishi; muallif asardan o‘z ism-sharifi, taxallusini ko‘rsatgan holda yoki imzosiz foydalanish yoki shu tarzda foydalanishga ruxsat berish borasida alohida huquqqa (mualliflik nomiga bo‘lgan huquqqa) ega ekanligi ta’kidlangan (18 va 19-m.). Muallif o‘z asariga o‘zgartishlar va qo‘shimchalar kiritish hamda asarga o‘zining roziligisiz biron-bir shaxs tomonidan o‘zgartishlar yoki qo‘shimchalar kiritilishidan asarini himoya qilish borasidanalohida huquqqa (asarning daxlsizligiga bo‘lgan huquqqa) ega (20-m.).