Tasdiqlayman” O‘quv ishlari bo‘yicha prorektor “tasdiqlayman” O‘quv ishlari bo‘yicha prorektor

8.4. Radiometrik usul

Bu usul nazorat qilinuvchi ob’ektdan o‘tgan ionlashgan nur intensivligini o‘lchashga asoslangandir. (8.3-rasm ).


7.3-rasm. Radiometrik nazorat sxemasi

1-nur manbai, 2-nazorat qilinuvchi ob’ekt, 3- kollimator, 4- detektor, 5-kuchaytirgich, 6-qayd qiluvchi qurilma.

Nur detektorlari sifatida ssintilyasion ‘isoblagichlar va ionizatsiya kameralari ishlatiladi.

8.5. Radiografik detektorlar

Radiografik detktorlar fotousul bilan radiatsion tasvirlarni qayd qilish uchun xizmat qiladi, hamda fotografiyada ishlatiladigan usulga o‘xshashdir.

Defektoskopiyada bu turdagi detektorlar radiografik plenkalardan iborat bo‘lib, rentgenografik plenkalar deb ataladi va rentgen, gamma nurlarini qayd qilish uchun xizmat qiladi.

Radiografik plenkalarni detktorlar sifatida qo‘llanishi- ionlashgan nurlarni fotoximik tasir qilishiga asoslangan bo‘ladi.

Radiografik plenka bir qancha qatlamlardan iboratdir (rasm 8.6.).

Plenkani, asosi bo‘lib, 100 - 120 mkm qalinlikdagi atsetilsellyuza xizmat qiladi, u egiluvchan yonmaydigan plastmassa asostdan iboratdir. Asosga ikki tarafdan nurga sezgir emulsiya surtilgan. U 10-30 mkm qalinlikdan jelatin qatlami bo‘lib, borm kumush kristallari bir xilda taqsimlangan.

Ionlashgan nurlar brom kumush kukunlarida fotoximik reaksiya hosil qiladi:

Aq⁺Br+bvAq⁺+Br+eAq+Br

Bu holda brom Br ioni o‘zining valent elektronini yo‘qotadi va neytral bo‘lib qoladi, xalos bo‘lgan elektronlar kumushni musbat ionlari bilan o‘zaro ta’sirlashib, uni neytral atomli metall kumushiga aylantiradi.

Ekspozitsiya jarayonida tiklangan kumush atomlari soni ekspozitsion dozaga proporsional ravishda yig‘iladi.

Buning natijasida bu atomlardan tasvirni yashirin ko‘rinishi hosil bo‘ladi, lekin bu juda kuchsiz.