|
16.2. Elektrik sinovlarni tashkillashtirish
Elektrik sinovlar uchun ish joylarini jihozlashtirish. Sinov ishlari maxsus ish joylarida o‘tkaziladi. Sinovlar uchun ish joylari quyidagi talablarni qondirishi lozim:
1. MHda belgilangan barcha parametrlarini tekshirish imkonini beruvchi o‘lchash va sinash apparaturasiga ega bo‘lishi kerak.
2. Ishlatiladigan apparatura ishonchli bo‘lishi, doimiy parametrlariga ega bo‘lishi va quyidagilarni ta’minlashi shart: sinovning yuqori ishlab chiqaruvchanligi, sinovning soddaligi, xavfsizligi va tejamkorligini, turli ish joylarida bir xil parametrlarining o‘lchovlari bir xilligi, sinov natijalarining tashqi omillarga minimal bog‘liqligi.
3. O‘lchash va sinash apparaturasi belgilangan muddatda tekshirilishi va texnik talablarga muvofiqligi tekshirish muddati ko‘rsatilgan pasportga ega bo‘lishi lozim.
4. Texnika xavfsizligi talablarini bajarish.
Mahsulot parametrlarini tekshirish quyidagi amallarni bajarishni o‘z ichiga oladi: sinalayotgan mahsulotlarga elektr ta’minlash manbalarini, kirish signallari va o‘lchash apparaturalarini, kirish signallarining belgilangan parametrlari qurilmasini ulash, mahsulotlar parametrlarini o‘lchash asboblari bo‘yicha hisoblash.
Seriyali ishlab chiqarishda nazorat-sinov ishlarida qiyinchiliklarni kamaytirishga maxsus stendlarni ishlatish bilan erishiladi. Eng yuqori tejamkorlik samarasini mahsulotni barcha parametrlar bo‘yicha kompleks tekshirishda avtomatik stendlarni ishlatish orqali erishiladi. Bunday stendlar parametrlarni avtomatik tekshirish va mahsulotlarni navlariga qarab yoki boshqa belgilariga qarab avtomatik bo‘lish imkonini beradi. YArim avtomatik stendlar va qo‘l bilan boshqariladigan stendlar ham keng seriyali ham kichik seriyali ishlab chiqarishda ishlatiladi.
Sinovlar uchun ish joyini loyihalashtirishda quyidagi hujjatlarni ishlatishadi: ish joyining funksional sxemasi; nostandart asboblar va uskunalarning prinsipial chizmalari va sxemalari; ish stolida apparaturani va mahsulotni joylashtirish sxemalari; ish joyining birlashish sxemasi; sinov o‘tkazish ko‘rsatmalari; har br ish joyiga pasport bo‘lishi kerak.
O‘lchov apparaturasini qo‘shish va tanlash. Tajribali va kichik seriyali sanoatda o‘lchov apparaturasini standart universal o‘lchov apparaturalari orasidan tanlab olinadi. Mahsulotlarning sinov namunalarining omadli sinovidan so‘ng regulirovka qiluvchilar va sinovchilarning ishlab chiqarish mehnatini oshiradigan maxsus apparatura ishlab chiqiladi.
Sinov va o‘lchash apparaturalariga qo‘yiladigan asosiy talablardan biri shundaki, uning qo‘shilishi sinalayotgan mahsulotning ishlash rejimiga sezilarli ta’sir ko‘rsatmasligi kerak. Bu ta’sirni baholash uchunqo‘shilayotgan asbobning ichki qarshiligi bilan mahsulot qarshiligini taqqoslashadi.
O‘lchovlarning xatoliklarini baholash. O‘lchash asboblarining aniqligi o‘lchovlar o‘tkaziladigan chastotaga, muhit haroratiga, tarmoq quvvatiga va o‘lchanayotgan kattaliklar diapazoniga bog‘liq bo‘ladi. Parametrlarning o‘lchanish aniqligiga talablarni sinovdagi mahsulotga TSh (TU) belgilaydi. Asbob parametrlarining yoki tizimning uning nominal belgilaridan chetga chiqishi – bu tasodifiy kattalik va bo‘linishning normal qonuniga bo‘y sunadi. SHuning uchun parametrning mumkin bo‘lgan o‘rta kvadratik chetlanishi quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi:....
O‘lchash asboblarining chetlanishlariga tizimli va tasodifiy xatolarni kiritishadi. Tizimli xatolar sababi quyidagilar bo‘lishi mumkin: asbob sxemasining turli xil elementlarining parametlarini o‘zgartirish; haroratni o‘zgartirish; asbob graduirovkasi o‘tkazilgan belgilarning chastotalarga nisbatan o‘zgarishi yoki tarmoqdagi quvvatning o‘zgarishi; graduirovkani o‘zining xatoligi. Tizimli xatolikning belgisini va kattaligini sinalayotgan va namunadagi namunalar bilan solishtirish orqali olinadi.
Parametrlarni o‘lchash metodlari. O‘lchash asbobini sinalayotgan mahsulotga qo‘shganda yangi parametrli sxem yuzaga keladi. Natijada toklar va quvvatlar o‘zgaradi va o‘lchash asbobining aniqligida ham o‘lchanayotgan parametr noaniq aniqlanadi. O‘lchanayotgan zanjir parametrlariga asbobning ichki qarshiligi ko‘rsatadi.qo‘shimcha xatoliklar manbasi sifatida o‘lchanayotgan kattalik parazit aloqalar tufayli o‘lchov asbobi kirishiga etib kelmasligi sababli yuzaga keladigan xatoliklar xizmat qiladi.
22.1. rasmida parazit aloqalar ta’sirini tushuntiruvchi elektrik sxemalar taqdim etilgan. A ampermetr orqali faqatgina o‘lchanayotgan tokning I, bir qismi o‘tadi, chunki tok I,, parazit sig‘imlar orqali ketadi (22.1. rasm). Voltmetr Vga o‘lchanayotgan quvvatning faqatgina bir qismi olib kelinadi, chunki uning boshqa qismi Lpr simlarining induktivligida yo‘qolib ketadi. Bazida parametr belgilari boshqa kattaliklar o‘lchovlar natijalarini hisoblash metodi orqali aniqlanadi.
Amaliyotda hisoblarni o‘tkazish mehnat ishlab chiqarilishini pasaytiradi, ishchilarning yuqori malakaliligini talab qiladi va qo‘shimcha xatoliklarga olib keladi.
Kalit so‘zlar. Ishonchlilik, o‘lchovlar xatoliklari, xatoliklarni baholash.
Nazorat savollari.
Sinovlarning ishonchliligi nima?
Ishonchlilik sinovlari qanday tashkillashtiriladi?
Elektrik sinovlar qanday tashkillashtiriladi?
Do'stlaringiz bilan baham: | 
