«tasdiqlayma n». Maktab o’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari: A. Ravshanov

7.Qadimgi yunonlar tushunchasida xudoning xotini yoki qizlari qanday nom bilan atalgan?

_______________________________________________________________________________________

8.Hozirgi O’zbekiston hududida vujudga kelgan ilk yirik davlatlar nomini ayting.

_______________________________________________________________________________________

9.Tangalarni o’rganuvchi fan nima deb ataladi?

_______________________________________________________________________________________

10.Birinchi avtomobil qaysi muhandislar tomonidan yaratilgan?

_______________________________________________________________________________________

JAVOBLAR:

1.B

2.B

3.A

4.S

5.D

6.Maqbara.

7.Ma’buda.

8.Qadimgi Xorazm va Qadimgi Baqtriya.

9.Numizmatika.

10.Daymmler va Bens.

Uyga vazifa berish:

Uyga vazifa o’tilgan mavzularni o’qib, shu mavzular asosida test topshiriqlari tayyorlab kelish beriladi.

«T A S D I Q L A Y M A N».

Maktab o’quv ishlari bo’yicha

direktor o’rinbosari: A.Ravshanov.

_______________________ 5-sinf. Tarix.

Mavzu: Dengiz yo’llarining kashf etilishi.

Darsning maqsadlari:

1.Ta’limiy maqsad: O’quvchilarga dengiz yo’llarining kashf etilishi haqida umumiy ma’lumot va tushuncha berish.

2.Tarbiyaviy maqsad: O’quvchilarni Vatanga, fanga muhabbat ruhida tarbiyalash.

3.Rivojlantiruvchi maqsad: O’quvchilarni mustaqil fikrlashga o’rgatish.

Dars turi: Aralash.

Darsda qo’llaniladigan metodlar: Savol – javob metodi.

Darsda foydalaniladigan jihozlar: Xarita, darslik, kalendar, bo’r.

№	Dars taqsimoti	Daqiqa
1	Darsni tashkil qilish jarayoni	2 daqiqa
2	O’tilgan va uyga berilgan mavzuni so’rash, takrorlash jarayoni	10 daqiqa
3	Yangi mavzu mazmunini tushuntirish jarayoni	20 daqiqa
4	Yangi mavzuni mustahkamlash, amaliy va mustaqil ishlar bajarish jarayoni	8 daqiqa
5	Darsga yakun yasash, baholash metodlari	3 daqiqa
6	Uyga vazifa berish	2 daqiqa
	Jami:	45 daqiqa

D A R S N I N G B O R I S H I:

I bosqich: Darsni tashkil qilish jarayoni:

a)O’quvchilar bilan salomlashish.

b)Sinf xonasining darsga tayyorligini kuzatish.

s)O’quvchilar davomatini aniqlash.

II bosqich: O’tilgan va uyga berilgan mavzuni so’rash, takrorlash jarayoni:

Uyga berilgan vazifa savol – javob orqali aniqlanadi:

1.Nega qadimgi davrlarda ham savdo yo'llari ochilgan?

2.«La’l yo'li» va «Shoh yo'li» haqida nimalarni bilib oldingiz?

3.Buyuk Ipak yo‘lining ochilishi va uning dunyo xalqlari hayotida tutgan o'rni haqida so'zlab bering.

III bosqich: Yangi mavzu mazmunini tushuntirish jarayoni:

Milodning XV asri oxiri va XVI asr boshlarida Yevropa qit’asi davlatlarida yangi dengiz savdo yo‘llariga ehtiyoj yanada kuchaygan. Bunga nimalar sabab bo‘lgan edi?

Birinchidan, XV asr oxiri - XVI asr boshlarida Yevropada tovar ishlab chiqarish yuqori sur’atlarda o‘sa boshlagan. Bu esa turli xomashyolarga bo‘lgan talabni oshirib yuborgan. Biroq Yevropa qit’asining o‘zida xomashyo kam edi. Shu tufayli uning miqdori talabni qondira olmagan.

Bundan tashqari, Yevropada savdo-sotiqning rivojlanishi pulga bo‘lgan talabni ham oshirib yuborgan. Ko‘p miqdorda pul zarb etish uchun esa ko‘plab oltin va kumush kerak edi. Yevropada esa bunday nodir metallar kam edi. Shu tufayli yevropaliklar ularni boshqa qit’a mamlakatlaridan olib kelishni o‘ylay boshlaganlar. Ularning ongini o‘zga o‘lkalar xalqlarining oltin-kumushlarini va boshqa boyliklarini egallash fikri chulg‘ab olgan.

Biroq yevropaliklar Buyuk Ipak yo‘lidan va O‘rta dengiz orqali o‘tadigan dengiz savdo yo‘lidan foydalana olmas edilar. Chunki bu yo‘llar yevropaliklarning o‘sha davrdagi asosiy raqibiga aylangan Turkiya davlati qo‘liga o‘tib ketgan edi. Binobarin, bu yo‘llar yevropaliklar uchun xatarli bo‘lib qolgan. Bunday mushkul vaziyatdan qutulish uchun yangi dengiz savdo yo‘llarini ochish zarur edi. Bu davrda yevropaliklarda yangi dengiz savdo yo‘llarini ochishga imkon beruvchi qudratli kemalar hamda harbiy qurollar mavjud edi. Bundan tashqari, ular dengizda kompas va astrolabiyadan foydalanishni bilar edilar.

IV bosqich: Yangi mavzuni mustahkamlash, amaliy va mustaqil ishlar bajarish jarayoni:

Yangi mavzu savol – javob orqali mustahkamlanadi:

1.Qanday omillar yevropaliklar oldiga yangi dengiz yo ‘llari ochish vazifasini ko'ndalang qilib qo'ygan?

2.Yangi dengiz yo'llarining ochilishida X.Kolumb qanday rol o'ynadi?

3.Portugaliyalik dengiz sayyohlari yangi dengiz yo‘llari ochilishiga qanday hissa qo'shganlar?

V bosqich: Darsga yakun yasash, baholash metodlari:

Dars yakunlanadi va darsda faol qatnashgan o’quvchilar bilimi besh ballik tizimda baholanadi.

VI bosqich: Uyga vazifa berish:

Uyga vazifa o’tilgan mavzuni o’qib, mazmunini so’zlab berish topshiriladi.

«T A S D I Q L A Y M A N».

Maktab o’quv ishlari bo’yicha

direktor o’rinbosari: A.Ravshanov.

_______________________ 5-sinf. Tarix.

Mavzu: Ishlab chiqarish texnikasining paydo bo’lishi.

Darsning maqsadlari:

1.Ta’limiy maqsad: O’quvchilarga ishlab chiqarish texnikasining paydo bo’lishi haqida umumiy ma’lumot va tushuncha berish.

2.Tarbiyaviy maqsad: O’quvchilarni Vatanga, fanga muhabbat ruhida tarbiyalash.

3.Rivojlantiruvchi maqsad: O’quvchilarni mustaqil fikrlashga o’rgatish.

Dars turi: Aralash.

Darsda qo’llaniladigan metodlar: Savol – javob metodi.

Darsda foydalaniladigan jihozlar: Xarita, darslik, kalendar, bo’r.

№	Dars taqsimoti	Daqiqa
1	Darsni tashkil qilish jarayoni	2 daqiqa
2	O’tilgan va uyga berilgan mavzuni so’rash, takrorlash jarayoni	10 daqiqa
3	Yangi mavzu mazmunini tushuntirish jarayoni	20 daqiqa
4	Yangi mavzuni mustahkamlash, amaliy va mustaqil ishlar bajarish jarayoni	8 daqiqa
5	Darsga yakun yasash, baholash metodlari	3 daqiqa
6	Uyga vazifa berish	2 daqiqa
	Jami:	45 daqiqa

D A R S N I N G B O R I S H I:

I bosqich: Darsni tashkil qilish jarayoni:

a)O’quvchilar bilan salomlashish.

b)Sinf xonasining darsga tayyorligini kuzatish.

s)O’quvchilar davomatini aniqlash.

II bosqich: O’tilgan va uyga berilgan mavzuni so’rash, takrorlash jarayoni:

Uyga berilgan vazifa savol – javob orqali aniqlanadi:

1.Qanday omillar yevropaliklar oldiga yangi dengiz yo ‘llari ochish vazifasini ko'ndalang qilib qo'ygan?

2.Yangi dengiz yo'llarining ochilishida X.Kolumb qanday rol o'ynadi?

3.Portugaliyalik dengiz sayyohlari yangi dengiz yo‘llari ochilishiga qanday hissa qo'shganlar?

III bosqich: Yangi mavzu mazmunini tushuntirish jarayoni:

Ishlab chiqarish texnikasi deyilganda inson mehnatini yengillashtiradigan va mehnat unumdorligini juda ko‘p marotaba oshirishga imkon beradigan mehnat qurollari tushuniladi.

Texnikaning avvalgi mehnat qurollaridan asosiy farqi — ishlab ehiqarishda inson qo‘l mehnatini nihoyatda kamaytirishida yoki unga umuman o‘rin qoldirmasligidadir. Bunday misollarni ko‘plab keltirish mumkin. Motiga, omoch, plug, charxpalak, urchuq, charx, to‘quvchilik dastgohlari, shamol tegirmoni va boshqalar odam qo‘l mehnatini eng ko‘p darajada yengillashtirishga imkon beradigan texnikani yaratish yo‘lidagi urinishlar edi.

Sanoat xo‘jalikning texnika yordamida xomashyodan tayyor mahsulot ishlab chiqaradigan sohasidir. Sanoatda ishlab chiqarish texnikasining qo‘llanishi XVIII asrga kelib dastlab Angliyada yuz berdi. Bunga qanday omillar sabab bo‘lgan?

Bu davrda Angliyada ishlab chiqarish gurkirab rivojlanmoqda edi. U yirik harbiy dengiz va savdo flotiga ega bo‘lgan. Bu hol unga chet ellarga katta miqdorlarda tovarlar chiqarib sotish imkonini bergan. Angliya ishbilarmonlari chet ellarga yanada ko‘proq, birinchi navbatda, eng xaridorgir to‘qimachilik sanoat mahsulotlarini olib chiqib sotish va undan katta boylik orttirishga intilganlar. Ayni paytda Angliya о‘zi bosib olgan o‘lkalar hisobiga ulkan xomashyo manbalariga ham ega bo‘lib olgan edi.

IV bosqich: Yangi mavzuni mustahkamlash, amaliy va mustaqil ishlar bajarish jarayoni:

Yangi mavzu savol – javob orqali mustahkamlanadi:

1.«Ishlab chiqarish texnikasi» tushunchasining mazmunini izohlab bering.

2.XVIII asrda Angliyada qanday omillar texnika sohasida buyuk ixtirolar amalga oshirilishiga sabab bo'ldi?

3.Jon Key va Jeyms Xargrivs amalga oshirgan ixtirolarning о ‘xshash va bir-biridan farq qiluvchi tomonlarini aniqlang.

V bosqich: Darsga yakun yasash, baholash metodlari:

Dars yakunlanadi va darsda faol qatnashgan o’quvchilar bilimi besh ballik tizimda baholanadi.

VI bosqich: Uyga vazifa berish:

Uyga vazifa o’tilgan mavzuni o’qib, mazmunini so’zlab berish topshiriladi.

«T A S D I Q L A Y M A N».

Maktab o’quv ishlari bo’yicha

direktor o’rinbosari: A.Ravshanov.

_______________________ 5-sinf. Tarix.

Mavzu: Transport vositalarining ixtiro etilishi.

Darsning maqsadlari:

1.Ta’limiy maqsad: O’quvchilarga transport vositalarining ixtiro etilishi haqida umumiy ma’lumot va tushuncha berish.

2.Tarbiyaviy maqsad: O’quvchilarni Vatanga, fanga muhabbat ruhida tarbiyalash.

3.Rivojlantiruvchi maqsad: O’quvchilarni mustaqil fikrlashga o’rgatish.

Dars turi: Aralash.

Darsda qo’llaniladigan metodlar: Savol – javob metodi.

Darsda foydalaniladigan jihozlar: Xarita, darslik, kalendar, bo’r.

№	Dars taqsimoti	Daqiqa
1	Darsni tashkil qilish jarayoni	2 daqiqa
2	O’tilgan va uyga berilgan mavzuni so’rash, takrorlash jarayoni	10 daqiqa
3	Yangi mavzu mazmunini tushuntirish jarayoni	20 daqiqa
4	Yangi mavzuni mustahkamlash, amaliy va mustaqil ishlar bajarish jarayoni	8 daqiqa
5	Darsga yakun yasash, baholash metodlari	3 daqiqa
6	Uyga vazifa berish	2 daqiqa
	Jami:	45 daqiqa

D A R S N I N G B O R I S H I:

I bosqich: Darsni tashkil qilish jarayoni:

a)O’quvchilar bilan salomlashish.

b)Sinf xonasining darsga tayyorligini kuzatish.

s)O’quvchilar davomatini aniqlash.

II bosqich: O’tilgan va uyga berilgan mavzuni so’rash, takrorlash jarayoni:

Uyga berilgan vazifa savol – javob orqali aniqlanadi:

1.«Ishlab chiqarish texnikasi» tushunchasining mazmunini izohlab bering.

2.XVIII asrda Angliyada qanday omillar texnika sohasida buyuk ixtirolar amalga oshirilishiga sabab bo'ldi?

3.Jon Key va Jeyms Xargrivs amalga oshirgan ixtirolarning о ‘xshash va bir-biridan farq qiluvchi tomonlarini aniqlang.

III bosqich: Yangi mavzu mazmunini tushuntirish jarayoni:

Vaqtlar o'tishi bilan konstruktor va ixtirochilar bug‘ mashinasidan boshqa sohalarda ham foydalanishga harakat qilganlar.

Nihoyat, 1806-yilda amerikalik mexanik Robert Fulton bug' bilan harakatlanadigan birinchi paroxodni yasashga muvaffaq bo'lgan. Uzunligi 40,5 metr, eni 5,5 metrga yaqin bo'lgan bu paroxodni «Klermon» deb atagan.

Paroxod sinovdan o'tkaziladigan kuni juda ko'p odam yig'ilgan. Ular tomoshaga kelishgan edi. Shu vaqtgacha foydalanilib kelingan yelkanli kemalar shamol bo'lsagina suzar edi. R.Fulton yaratgan kema esa shamolga qarshi ham suza olganligini ko'rgan tomoshabinlar hayratga tushganlar. Sinov paytida paroxod soatiga 8 km tezlik bilan suza olgan. Shu tariqa dengiz kemasozligi asta-sekin shamolga qaramlikdan xalos bo'la borgan. Paroxodlar borgan sari takomillashtirilib borilgan.

1819-yilda birinchi marta paroxod Atlantika okeanidan suzib o'tib 26 kunda Amerikaga yetib borgan. Xristofor Kolumb esa bu yerga yelkanli kemalarida 70 kunda yetib borgan edi. Bug' mashina­sidan foydalanish kemasozlik bilan cheklanib qolmagan. 1814-yilda angliyalik konstruktor va ixtirochi Jorj Stefenson bug' bilan harakatlanadigan birinchi parovozni yaratishga erishgan. Parovoz temir izda sinab ko'rilganida 8 ta vagonni tortgan holda soatiga 10 km. tezlik bilan yurgan.

IV bosqich: Yangi mavzuni mustahkamlash, amaliy va mustaqil ishlar bajarish jarayoni:

Yangi mavzu savol – javob orqali mustahkamlanadi:

1.Amerikalik R.Fulton va angliyalik J.Stefensonning ixtirolari haqida so ‘zlab bering.

2.Qanday omillar Angliyada dastlabki temiryo'llar qurilishiga sabab bo‘lgan?

3.Asosiy transport vositalaridan biri samolyotning yaratilishi tarixi haqida nimalarni bilib oldingiz?

V bosqich: Darsga yakun yasash, baholash metodlari:

Dars yakunlanadi va darsda faol qatnashgan o’quvchilar bilimi besh ballik tizimda baholanadi.

VI bosqich: Uyga vazifa berish:

Uyga vazifa o’tilgan mavzuni o’qib, mazmunini so’zlab berish topshiriladi.

«T A S D I Q L A Y M A N».

Maktab o’quv ishlari bo’yicha

direktor o’rinbosari: A.Ravshanov.

_______________________ 5-sinf. Tarix.

Mavzu: Aloqa vositalarining ixtiro etilishi.

Darsning maqsadlari:

1.Ta’limiy maqsad: O’quvchilarga aloqa vositalarining ixtiro etilishi haqida umumiy ma’lumot berish.

2.Tarbiyaviy maqsad: O’quvchilarni Vatanga, fanga muhabbat ruhida tarbiyalash.

3.Rivojlantiruvchi maqsad: O’quvchilarni mustaqil fikrlashga o’rgatish.

Dars turi: Aralash.

Darsda qo’llaniladigan metodlar: Savol – javob metodi.

Darsda foydalaniladigan jihozlar: Xarita, darslik, kalendar, bo’r.

№	Dars taqsimoti	Daqiqa
1	Darsni tashkil qilish jarayoni	2 daqiqa
2	O’tilgan va uyga berilgan mavzuni so’rash, takrorlash jarayoni	10 daqiqa
3	Yangi mavzu mazmunini tushuntirish jarayoni	20 daqiqa
4	Yangi mavzuni mustahkamlash, amaliy va mustaqil ishlar bajarish jarayoni	8 daqiqa
5	Darsga yakun yasash, baholash metodlari	3 daqiqa
6	Uyga vazifa berish	2 daqiqa
	Jami:	45 daqiqa