Tasdiqlangan fan dasturiga muvofiq ishlab chiqildi

konkret tushuncha
deb ataladi. Masalan: stol, divan, qayrag’och, 
traktor, xolva va x.k. Moddiy borliqdagi narsalardan fikran ajratib olingan ba’zi 
xususiyat, sifat, xolatlarga, shuningdek, narsalar o’rtasidagi ichki munosabatlarga, 
qonuniyatlarga qaratilgan tushunchalar
 - 
abstrakt tushuncha
deb ataladi. Masalan, 
oqlik, uzunlik, balandlik, kenglik, harakat, yorug’lik, qiymat haqidagi tushunchalar 
va x.k. 
Abstraksiya jarayonida ob’ektdan ajratib olingan belgi, alomatning o‘zi 
tafakkurning mustaqil ob’ekti bo‘lib qoladi. Abstraksiya operatsiyasi tahlil 
natijasida vujudga keladi.
174
 
Masalan, sinf devorini tahlil qilish jarayonida uning faqat bir belgisini, ya’ni 
oqligini ajratib olish mumkin va oq devor to‘g‘risida emas, balki devorning oqligi 
to‘g‘risida, keyin esa umuman oqlik haqida fikr yuritish mumkin. Kishilar quyosh, 
oy, yulduz, elektr, olov ba’zi planetalar, ayrim tosh va hokazolarning ko‘z 
o‘ngilarida yoritishni kuzata turib ularning bitta umumiy belgisini, ya’ni yoritishni 
fikran ajratib olib, umuman yoritish to‘g‘risida mulohaza yuritadi. Buyumlarni 
narsa va hodisalarni jism va predmetlarni bir-biri bilan taqqoslash paytida ham 
abstraksiyalash jarayoni yuzaga keladi. Bunda narsa va hodisalarning mavjud 
belgilariga, masalan tusiga, shakliga, tezligiga, og‘irligiga, qiymatiga va shu kabi 
o‘xshash sifatlarga qarab taqqoslanadi.
Abstraksiya operatsiyasi bilan insonni qurollantirish intellektual jihatdan 
intensiv rivojlanishiga olib keladi, shuningdek, mustaqil bilim olish faoliyatini 
takomillashtiradi.
175
 
127-rasm 

 
Yakka
 
tushunchalar
, yakka narsa va hodisa hakidagi tushunchalardir, 
masalan, Alisher Navoiy, Toshkent, Amudaryo.

174
David G. Mayers Psychology,© 2010 by Worth Publishers 452-b. 
175
David G. Mayers Psychology,© 2010 by Worth Publishers 454-b 
Tushunchalar ko’lami jihatidan uch turga bo’linadi
:
yakka; 
umumiy; 
to’planma.

---

269