3. Асосий воситалар объектларини бухгалтерия ҳисобига қабул қилиш "Бухгалтерия ҳисоби тўғрисида" ги қонуннинг талабларига мувофиқ уларнинг қийматини баҳолаш асосида, яъни уларнинг тўлиқ асл қиймати бўйича амалга оширилади.
Объектлар учун асосий воситаларни баҳолаш қуйидагича аниқланади:
3.1 Ҳақ эвазига сотиб олинганлик - уни сотиб олиш билан боғлиқ бўлган ҳақиқий харажатлар, шу жумладан тўланган ва қайтариб берилмайдиган солиқлар (йиғимлар), шунингдек етказиб бериш ва монтаж, ўрнатиш, ишга тушириш харажатлари ва активни бизнесга олиб кириш билан боғлиқ ҳар қандай бошқа харажатларни йиғиш йўли билан амалга оширилади.
3.2 Таъсисчилар томонидан корхонанинг устав капиталига (фондига) қўшган ҳиссалари ҳисобига - битим бўйича амалга оширилади.
3.3. Бошқа корхона ва шахслардан кирим кунида жорий қиймат бўйича бепул олинади.
4. Асосий воситаларнинг бошланғич қийматини ўзгариш тегишли асосий воситаларни тугатиш, қайта қуриш, реконструкция қилиш, модернизация қилиш, техник қайта жиҳозлаш ва қисман тугатиш, шунингдек уларни қайта баҳолаш ҳолатида йўл қўйилади.
Асосий воситаларга киритиладиган капитал маблағлар қиймати олдиндан аниқланган бўлиб, келажакда асосий воситалардан фойдаланишдан олинадиган иқтисодий фойда ошиши шарти билан бошланғич таннархи ошади (агар натижада асосий воситалар объекти фаолиятининг дастлабки қабул қилинган меъёрий кўрсаткичлари яхшиланса (ошса): яроқлилик муддати ортиши, қувват, фойдаланиш сифати ва бошқалар).
Келгусида иқтисодий фойда келтирмайдиган бошқа барча кейинги харажатлар улар юзага келган даврдаги харажатлар сифатида қабул қилиниши керак.
5. Асосий воситаларни қайта баҳолаш қуйидаги ҳолатларда амалга оширилади:
- ҳар йили 1 январдаги ҳолатдан бошлаб (аввалги қайта баҳолаш натижасида олинган объектларнинг бошланғич (қайта тикловчи) қийматидан ва йил давомида олинган асосий воситалар учун - сотиб олиш қиймати асосида амалга оширилади);
- бошқа корхоналарнинг устав фондига асосий воситаларни ҳисса сифатида киритишда.
Қайта баҳолаш Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт вазирлиги, Молия вазирлиги, Давлат солиқ қўмитаси ва Давлат статистика қўмитасининг қарори билан тасдиқланган Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлигида 2002 йил 4 декабрда 1192-сон билан рўйхатга олинган "1 январ ҳолатига кўра асосий воситаларни йиллик қайта кўриб чиқиш тартиби тўғрисида" ги Низомга мувофиқ амалга оширилади.
Асосий воситалар индексация қилиш ёки ҳужжатлар билан тасдиқланадиган бозор нархлари бўйича бевосита қайта ҳисоблаш йўли билан қайта баҳоланади, бунда асосий фондларнинг бир турдаги объектлари (маркаси, тури ва бошқалар бўйича) учун ягона усул қўлланилади.
Do'stlaringiz bilan baham: |