|
III bob. PAKETLAR VA AXBOROT
ALMASHINUVINI BOSHQARISH USULLARI
3.1. Paketlar va ularning tuzilishi
Mahalliy hisoblash tarmoqlarda axborot odatda, alohida
qism, bo‘laklarda uzatiladi, ularni turli manbalarda turlicha
paket, kadr yoki bloklar deb ataladi. Paketlarni ishlatilishi ning
asosiy sababi shundan iborat, tarmoqda odatda bir vaqtning
o‘zida bir necha aloqa seansi amalga oshiriladi («Shina» va
«halqa» topologiyalarida), ya’ni turli juft abonentlar o‘rtasida bir
vaqt oralig‘ida ikki va undan ham ortiq axborot uzatish jarayoni
kechishi mumkin. Faqat paketlargina axborot uzatayotgan abo-
nentlar o‘rtasida tarmoq vaqtini taqsimlay olishi mumkin.
Agarda hamma zarur axborot birdaniga uzluksiz, paketlarga
bo‘linmasdan uzatilganda edi, bu holda uzoq vaqt davomida
bir abonent tomonidan tarmoq vaqtini butkul ravishda egallab
turishga olib kelar edi. Boshqa hamma abonentlar barcha ax-
borot uzatilib bo‘lishini kutishga majbur edi, qator hollarda
o‘nlab sekundlar va hatto minut zarur bo‘lar edi (masalan, qat-
tiq diskda yozilgan barcha axborotni ko‘chirish uchun). Abo-
nent huquqlarini birdek qilish uchun, shuningdek, tarmoqqa
bog‘lanish vaqtini taxminan tenglashtirish uchun va barcha abo-
nentlar uchun axborot uzatishning integral tezligini tenglashga
aynan paketlardan (kadrlar) foydalaniladi. Paket uzunligi tar-
moq turiga bog‘liq, lekin u odatda bir necha o‘nlab baytdan to
bir necha kilobaytgacha tashkil topgan bo‘lishi mumkin. Ya’ni
muhimi shuki, katta axborot massivi uzatilayotganda to‘siq va
uzilishlar sababli xato qilish ehtimoli yuqoridir. Masalan, ma-
halliy tarmoqlarga xos bo‘lgan bittali xato bo‘lish ehtimolining
kattaligi 10
-8
ni, paket uzunligi 10Kbit bo‘lgan 10
-4
xatolikka
yo‘l qo‘yilishi ehtimoli bilan, 10 Mbit uzunlikdagi massiv esa
– 47 –
10
-1
ehtimoli bilan uzatiladi. Shuningdek, bir necha megabaytli
massivda xatolikni topish bir necha kilobaytdan tashkil top-
gan paketda xotolik topishga qaraganda ancha murakkab. Xato
topilganda butun massiv axborotini qaytadan uzatish kerak
bo‘ladi, bu esa ixcham paketni uzatishga qaraganda bir muncha
murakkabdir. Katta massiv axborotni qaytadan uzatganda yana
xatolikka yo‘l qo‘yish ehtimoli yuqoridir va bu jarayon katta
massiv bo‘lsa cheksiz davom etishi mumkin. Boshqa tomondan
olib qaraganda, baytlab (8 bit) yoki so‘zlab (16 bit yoki 32 bit)
axborot uzatishga qaraganda, paketlab axborot uzatish afzal-
liklarga ega, ya’ni tarmoqdan foydali axborot o‘tishi orqali, xiz-
matchi axborotlarni kamayishi hisobiga erishiladi. Bu bir necha
baytga ega bo‘lgan uzunliklardagi paketlarga ham taalluqlidir.
Chunki tarmoqdagi uzatilayotgan har bir paket tarkibida albat-
ta tarmoqda axborot almashinuviga tegishli bo‘lgan, shuning-
dek, bitlar bor (axborot almashinuvini boshlash biti, manzil
bitlari, paket turi va nomerini ko‘rsatuvchi bitlar va hokazo).
Kichik paketlarni tarmoqdan uzatilganda xizmatchi axborot-
larning nisbati keskin oshib boradi, bu vaziyat tarmoq abo-
nentlari o‘rtasidagi axborot almashinuvining integral tezli
gini
(o‘rtacha) kamaytirishga olib keladi. Paketlarning qandaydir
optimal uzunligi mavjud (yoki paketlar uchun optimal uzunlik
oralig‘i), bunday paketlar tarmoq orqali uzatilganda tarmoq-
ning o‘rtacha tezligi maksimal darajasiga etadi. Bu uzunlik
o‘zgarmas uzunlik emas, u axborot almashinuvini boshqarish
usuliga, tarmoqdagi abonentlar soniga, uzatilayotgan axborot
ko‘rsatkichlariga va bundan tashqari ko‘p faktorlarga bog‘liq.
Paketning tuzilishi, avvalambor, tarmoqdagi barcha quril-
malar xususiyatiga, tanlangan tarmoq topologiyasiga va ax-
borot uzatish muhitining turiga, shuningdek, sezilarli darajada
ishlatiladigan protokolga bog‘liqdir (axborot almashinuvining
tarkibi). Xulosa qilib aytganda har bir, tarmoqda paket uzunli-
gi o‘zgachadir. Lekin paket uzunligini aniqlashning qandaydir
umumiy prinsiplari mavjud, bu har qanday mahalliy tarmoq-
dagi axborot almashinuvining xususiyatlaridan kelib chiqadi.
– 48 –
Ko‘pincha paket tarkibi asosiy maydon qismlaridan tashkil
topadi (3.1-rasm):
3.1-rasm. Paketning ko‘p tarqalgan tuzilishi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
