Tarixiy bilish tamoyillari va tarixni bilishning o’ziga xosligi

Plyuralizm tarafdorlari ayni bir tarixiy voqea yoki jarayonning turli asoslari va qonunniyatlari mavjud deb fikirlaydilar . Bu turli –tumanlik qarashlarni tarixiy tadqiqot obyektining murakkabligini , ya’ni tarixiy voqealikning yuz berishining turli xolatlari bilan izoxlaydilar. Tarixiy realikning o’zini turlichadir , uning yuzaga kelishi va turli o’zaro aloqalarini o’rganish kerak , deb xisoblab , tarixiy voqelik yoki tarixiy realikning tarixiy manbalar yordamida tiklanadigan ayrim malumotlar tarzida tushunTirishga xarakat qiladilar. Plyuralizm g’oyasi tarixchining dunyoqarashidagi turlichalik va uning metodologik bilimlari bilan bog’liklikni ilgari suradi.
Tarixda barcha tarixchilar tomonidan barobar birdek isbotsiz qabul qilinadigan biror-bir nazariya ,xattoki eng axamiyatli va eng dolzarb tarixiy tushunchalar va kategoriyalar borasida xam tarixchilar o’rtasida axdnoma yoki shartnomalar xam mavjud emas.Shundan tarix fani metodologiyasi polisemantlilik tushunchasi kelib chiqadi .Buni esa ayni bir tarixiy voqea va xodisa yoki jarayonning turlicha interpretatsiyalanishi bilan tushunish mumkin .Bu esa tarix fanini chuqurroq anglash va bilish imkoniyatini beradi. Barcha interpretatsiyalar o’zaro umumiylik kasb etib , o’tmish voqealar va jarayonlar xaqida mukammal tasavvurning yaratilishiga imkon beradi . Buning asosiy jixati shundaki u keyingi tadqiqotlar uchun yo’nalishni aniqlab beradi , keyingi tadqiqotlar jarayonida avvalgi tadqiqotlarning xulosalariga aniqlik kiritiladi va xulosalar mukammallashtirilib , ilmiyligi oshiriladi. Bu esa bilish jarayonining tugallanmasligini ko’rsatadi va turli fikrlar to’qnashuvi natijasida ishonchliroq xulosalarning chiqarilishiga imkon beradi. Tarixchidan o’ziga ortiqcha ishonmaslik va ortiqcha baxo bermaslik balki bilish jarayonida qiyinchiliklarni yengib o’tish talab etiladi. Chunki tarix fanining shunday xususiyati borki , bu uning zimmasida barcha ijtimoiy va gumanitar fanlarning ilmiy soxadagi yutuqlarini umumlashtirilgan xolda integrallashtirish va ularni tarix fani tadqiqotlarida qo’llashdek kompleks xususiyatidir. Bu barcha tadqiqotchilarning xam qo’lidan kelavermaydigan o’ta murakkab vazifadir.