Tarixfakultet I «Himoyaga ruxsat etilsin»

Ta'lim berish usullari
Ma’ruza,BBB, klaster, INSERT jadvali, ko’rgazmali qurol
Ta'lim berish shakllari		Jamoaviy.
Ta'lim berish vositalari		Maruza matni, proektor, slaydlar, internet ma’lumoti
Ta'lim berish sharoiti		O’TV bilan ishlashga moslashtirilgan auditoriya
Monitoring va baholash		Nazorat savollari, og’zaki savol - javob.

( ~ Л

Mavzu: Qo'qon xonligi va boshqaruv tizimi

Reja:

1. 
   Qo' qon xonligining tashkil topishi va siyosiy tarixining tarixiy ahamiyati.
   
2. 
   Qo'qon xonligining markaziy va mahalliy boshqaruv tizimi ahamiyati
   
3. 
   Qo'qon xonligining boshqaruv tiziming boshqa xonliklar bilan o'xshash va farqli jihatlari ahamiyati
   

2-Ilova

O’rta Osiyo xonliklari markaziy boshqaruv tizimi dargoh va devondan iborat bo’lgan. Dargoh - Hukmdorning eng oliy davlat idorasi, devonlar esa ma’lum bir doiradagi vazifalarni boshqaruvchi vazirliklar hisoblangan. Buxoro xonligida Ashtarxoniylar davriga kelib, bunday boshqaruv tizimi to’laligicha o’zgardi. A’zamat Ziyoning aytishicha, bu davrda “ ... mazkur tizim ( dargoh va devonlar) yo’qqa chiqqan va ijroiya vazifalari to’g’ridan- to’g’ri saroydagi u yoki bu lavozimda yoki biron bir arbob faoliyatida mujas samlashgan” edi.¹ Demak, turli amaldorlar faoliyat yuritgan maxsus vazirliklar zimmasidagi vazifalarni birgina shaxsga yuklatish bilan devonlar faoliyatiga chek qo’yilgan.Buxoro xonligida Ashtarxoniylar sulolasi hukmronligining zaiflashuvi oqibatida vujudga kelgan Qo’qon xonligi davlat boshqaruvida ham aynan shu tizim shakllangan.

Barchamizga ma'lumki, hamma zamonlarda davlat boshqaruvida markaziy idoralar asosiy rolni bajargan. Shu ma'noda Qo'qon xonligining markaziy boshqaruv tizimi o'ziga xos jihatlari bilan ham airalib turadi.



Markaziy boshqaruv tizimidagi unvon va
mansablar faoliyati
Markaziy boshqaruv tizimida yuqori mavqeyiga ega bo'lgan unvonlar ham bo'lgan. Shulardan biri — otaliq”dir. Bu haqida Isoqxon Ibratning “Tarixi Farg'ona ” asarida aniq ma'lumot berilgan. U asarida — ... yoshi xondan katta bo'lib, xizmat birla vazirlikga etsa atolik amali berilur ekan.Yorliqda muhri xonni muhri birla barobar ekan,bilofarq noyibdek”,-deb qayd etadi.¹

Ushbu unvonga ayrim hollarda oliy hukmdorning qaynotasi erishgan. Jumladan, —Muntaxab ut-tavorix” asarida 1815 yilda Andijon hokimi bo'lgan Umarxonning qaynotasi Rahmonqulibiyga otaliq unvoni berilgan edi.¹ Musulmonquli kuyovi Xudoyorxonni 1845 yilda taxtga o'tkazgach, o'zi yosh hukmdorning otalig'i bo'lgan¹.

Otaliq unvoniga ega bo'lgan kishi davlat boshqaruvida , mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy hayotida hukmdorning bosh maslahatchisi bo'lgan.

Markaziy boshqaruvda — risolachi” tomonidan oliy hukmdor bilan viloyat hokimlari, biror xizmat bilan poytaxtdan uzoqroq yurgan mansabdorlar, mamlakatlarning turli hududlarida o'rnashgan muntazam qo'shin boshliqlari,

Атамалар изохи