Tarix va falsafa

Mavzuning o‘rganilganilish darajasi. (bu masala birinchi bobda – mavzuning tarixshunosligi qismida batafsil yoritilgan) Somoniylar davriga oid manbalar ichida Abu Bakr Muhammad ibn Ja'far Narshaxiyning (899-959) “Buxoro tarixi” (944), Abu Rayhon Beruniyning (973-1048) “Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar yoki “Osor ul-boqiya” (1000), Abu Ali Hasan ibn Ali Tusiy – Nizomulmulkning (1018-1092) “Siyosatnoma” yoki “Siyar ulmuluk” (1091), asarlari o‘sha davrning siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy tarixini o‘rganishda alhida o‘rin tutadi. Shuningdek, Abul-Fazl Bayhaqiyning “Tarixi Ma'sudiy” (1030-1041), Abu Jafar Muhammad at-Tabariyning “Tarixi Tabariy”, Abu Nasr Forobiyning “Fozil odamlar shahri”, Abulqosim Firdavsiyning “Shohnoma”, Mahmud Qashg‘ariyning “Devonu lug‘at at-turk” kabi asarlarida ham o‘sha davrning tarixi bayon qilinadi. Somoniylar davlati tarixiga oid batafsil ma'lumotlar tarixchi olimlar N.N.Negmatov, G.A.Hidoyatovning asarlarida batafsil yoritilgan. Shuningdek, N.Ya.Bichurin (Otets Iakinf), V.V.Bartold, A.Yu.Yakubovskiy, S.A.Agadjanov, B.Axmedov, K.Shoniyozov kabi olimlarning asarlarida ham somoniylar davriga oid ma'lumotlar berilgan Manba va adabiyotlar bilan bir qatorda mustaqillik yillarida mavzuga oid to‘plamlar nashr qilindi hamda gazeta va jurnallarda bir qator maqolalar chop etildi. Shunday qilib, tadqiqot ob'ekti sifatida tanlangan mavzuga oid manba va adabiyotlarning tahlili shuni ko‘rsatdiki, bu muammo alohida ilmiy mavzu sifatida hali to‘liq o‘rganilmagan. Ushbu jihatlar mavzuning tadqiqot sifatida tanlanishiga sabab bo‘ldi.
Kurs ishining maqsad va vazifalari. Tarixiy manba va ilmiy adabiyotlarda aks ettirilgan Somoniylar davlatining paydo bo‘lishi va rivojlanishiga bag‘ishlangan masalalarni chuqur o‘rganish va qiyosiy tahlil asosida, Somoniylar davlatining taraqqiyoti va inqirozi sabablarini yoritish maqsadida quyidagi vazifalar belgilab olindi: - Somoniylar davlati tarixiga oid manbalarni qiyosiy tahlil qilish va tarixshunosligini o‘rganish, yangi ma'lumotlarni ilmiy muomalaga kiritish;
- Somoniylar davlatining tashkil topishi jarayonida O‘rta Osiyodagi siyosiy hayotni o‘rganish va Arab xalifaligining siyosiy inqiroz sabablarini tahlil qilish;
- Somoniylar davlatining markazlashtirish siyosati va boshqaruv tizimini tadqiq qilish va xulosalar berish;
-O‘zbek davlatchiligi taraqqiyotida Somoniylar davlatining o‘rni va ahamiyatini ko‘rsatish.