Tarix va falsafa kafedrasi fan va texnika tarixi

Qadimgi Elladada ilmiy tafakkur tongining nurlari, aniq fanlarning dastlaki shakllanishi Sharqda avj olgan yirik diniy xarakatlar davrida ro’y bera boshlagan.
Mil.ol. VII-V asrlarda Hindistonda Yangi diniy e’tiqod Jaynizm, O’rta Sharqda Zardo’shtiylik zaminida paydo bo’lgan yangi din talabiga mos dualistik e’tiqodlar Xitoyda buddizm ta’limotiga Yangi ruh kiritishga intilgan Konfutsiychilik shular jumlasidandir. Yunonistonda ham bu davrda Yangi diniy oqim – Orfizm keng tarqalgan edi.
(Jaynizm-Hindistonda tarqalgan dinlardan biri (3 mln kishi e’tiqod qiladi.) mil.aB. VI asrlarda paydo bo’lgan. RiB. ko’ra jay. Asrlar osha 24 ustoz payg’ambar orqali yetib kelgan.Ularning eng so’nggisi Jinna (ya’ni g’olib, dinning nomi shundan) va Maxavira tax. olgan Vardhamana bo’lib, shu din asoschisi hisoblandi.
Jayn. qad. Hind jamiyatidagi xarbiylar (Kshatriy) bilan ruxoniy –braxmanlar o’rtsidagi ijtimoiy ziddiyatlarning keskinlashuvi oqibatida vuj.kel. Ba’zi tad. Fikricha jaynizm-buddizmning bir masxabidir. )
(Buddizm –Budda nomidan olingan. Buddaviylik –jahonda keng tarqalgan dinlardan biri. Unga e’tiqod qil. Tax. 500 mln.ortiq. Mil.ol. V-VI asrlarda Hindistonda paydo bo’lgan. )
(Konfutsiychilik- Xitoydagi axloqiy-siyosiy ta’limot. Keyingi eng ta’sirli uch asosiy falsafiy diniy oqimlardan biri. (daosizm va buddizm bilan birga.) Konfutsiy asos solgan. Konfutsiylik milodiy I asrlarda davlat ta’limotiga aylandi. )
Ko’p mamlakatlarda ilk davlatlar paydo bo’lgan davrda tabiat va inson birligiga asoslangan. Ibtidoiy odamga xos bo’lgan o’tkir ko’zatuvchilik va uning tabiat bilan chuqur tanishishi insonni tuganmas tabiat kitobining ba’zi sirli varaqlarini o’qiy bilish darajasiga ko’targan.
Albatta, mazkur ijobiy bilimlar to’planmaganda insoniyat o’zining go’daklik davridan chiqa o’lmas, umuman rivojlanish bo’lmas edi. Uning yo’lida uchragan va doimo g’ov bo’lib kelgan noto’g’ri, teskari xayoliy tasavvurlar qanchalik ko’p bo’lmasin, ijtimoiy va ma’naviy taraqqiyotni xech vaqt to’xtata olmagan. Aksincha, ijobiy bilimlar o’zidan keyin paydo bo’lgan ilmiy tafakkurning ashaddiy raqibi hisoblangan diniy tasavvurlar bilan murosasiz kurashda shakllanib, bu kurash jarayonida to’plagan bilimlarning qanchalik xaqiqiy ekanligi aniqlangan.