Tarix falsafasi va falsafa tarixi uyg’unligi reja: Tarix falsmafasining tuzilishi va funksiyalari Tarix falsafasida tarixiy taraqqiyot g‘oyasi

Tarix falsafasining hozirgi konsepsiyalari. «Tarix falsafasi» atamasi nisbatan yaqinda paydo bo‘lgan bo‘lsa-da, dastlabki falsafiy-tarixiy g‘oyalar qadim zamonlardayoq vujudga kelgan. Shu sababli tarix falsafasining hozirgi konsepsiyalari mohiyatini yaxshiroq anglab yetish uchun tarixiy o‘zlikni anglashning tadrijiy rivojlanish jarayoniga nazar tashlash lozim. Tarixiy jarayonning yagonaligi va rang-barangligi, uni davriylashtirish va uning shakllarini tizimga solish haqidagi tasavvurlar, shuningdek insoniyat tarixiy rivojlanishini harakatlantiruvchi kuchlar va uning yo‘nalishi haqidagi masala har doim yuqorida zikr etilgan jarayonning muhim tarkibiy qismlari hisoblangan.

Xulosalar. Tarix falsafasi – bu falsafaning tarixiy jarayon mazmuni, uning qonuniyatlari va asosiy yo‘nalishlarini tushuntirish bilan shug‘ullanuvchi, shuningdek uni bilish metodlarini asoslovchi bo‘limi. Quyidagilar tarix falsafasining tarkibiy qismlari hisoblanadi: tarix falsafasi ontologiyasi, tarix falsafasi gnoseologiyasi, tarix falsafasi tarixi, tarix falsafasi antropologiyasi. Tarix falsafasining dunyoqarashga doir, nazariy, metodologik va prognostik funksiyalari farqlanadi.

Tarix falsafasining hozirgi konsepsiyalari orasida gnoseologik yo‘nalish (tanqidiy tarix falsafasi), ontologik konsepsiya, aksiologik konsepsiya, tarixning texnokratik konsepsiyalari alohida o‘rin egallaydi.

Formatsion va sivilizatsion yondashuvlar tarixiy jarayon yo‘nalishini ayniqsa, to‘liq va teran aks ettiradi. Ayrim tadqiqotchilar ko‘rsatilgan yondashuvlarga muvofiq monadaga doir yondashuvni taxmin qiladilar.

ADABIYOT
ASOSIY:

1.