Tarix fakulteti n. O`. Xolmatov O`rta osiyo arxelogiyasi: tosh asri

Tosh asri taraqqiyoti bosqichlari. hisoblanuvchi paleolit, mezolit va neolit davrlari har biri katta tarixiy davrlar bo‘lib o‘z davr ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishi va moddiy madaniyat tarixiga ega. Jumladan, uning paleolit davri 3-2 mln. - 12 000 yilliklarni o‘z ichiga olib, o‘z navbatida ilk, o‘rta (mute) va so‘nggi paleolit kabi taraqqiyot bosqichlaridan iborat. Ilk paleolit davri (3-2 mln -100 ming yilliklar) umum tarix fanida odamzodning paydo bo‘lishi va uning ilk Vatani, insoniyat ilk jamiyati shakllana borishi va rivojlanishi kabi dolzarb masalalar bilan xarakterlanadi. Paleolit davrining keyingi taraqqiyot bosqichi o‘rta paleolit (must’e) davri (bundan 100-40 ming yillar muqaddam) bo‘lib, yangi arxeologik manbalarni inobatga olsak, bu oldingi tarixiy davrga qaraganda nisbatan progressiv xususiyatlarni o‘zida jamlagan tarixiy davr hisoblanadi. Kishilik tarixi taraqqiyotining tosh davri so‘nggi paleolit bosqichida (40 - 12 ming yilliklar) muhim sotsial o‘zgarishlar ro‘y bergan: Hozirgi zamon ko‘rinishidagi odamzod paydo bo‘lgan, ibtidoiy jamoa tuzumidan urug‘chilik tuzumiga o‘tilgan, mehnat qurollari takomillashib odamlar turmushi yaxshilana borgan. Tasviriy san’at yuzaga kelgan, turar-joylar qurila boshlangan. Urug‘chilik jamoasi shakllanadi va uning asosida etnik birikmalar yuzaga kelaboshlagan.