Tarix-7 2017.(Uzb). indd

J o ‘ji ulusi shakllanadi.
108-rasm . O ltin O ‘rda
xon i huzurida
Oltin O ‘rda, J o ‘ji ulusi — X III asrning 40-yillari
boshida J o ‘jixonning o ‘g ‘li B otuxon (1236—1255)
tom onidan asos solingan davlat.
Boshqaruv tizimi. Oltin O ‘rdani Botuxon va uning av-
lodlari boshqargan. M uhim masalalarni hal etish uchun
qurultoy chaqirilgan. Ijro hokimiyati boshlig‘i beklarbegi

---

V BOB. OSIYO, AMERIKA VA AFRIKA XALQLARI
129
b o ‘lib, devon ishlarini vazir boshqargan. U yetakchiligida-
gi devon soliqlar, moliya, savdo ishlariga m as’ul b o ‘lgan.
Rusda barcha knyazlar Oltin O ‘rdadan boshqaruv yorlig‘i
olgan. Vladimir knyazi Yaroslav ularning «ulug‘i» deb tan
olingan. Istilo qilingan hududlar tumanlarga b o ‘lingan.
B o ‘ysundirilgan hududlarda m o ‘g ‘ullar dastlab o ‘zla-
rining an ’anaviy boshqaruv tizim ini joriy etgan. Egallan-
gan dashtlar Botuning ukalariga berilib, ularning suyurg‘ol
mulkiga aylangan. Suyurg‘ol egalari xon qo‘shiniga m a’lum
belgilangan sondagi jangchilarni jo ‘natishdan tashqari, unga
aholidan to ‘plangan soliqlarning bir qismini ham yuborgan.
XIV
asrga kelib Oltin O ‘rda ulus nom ini olgan to ‘rt-
ta yirik viloyatga b o ‘linib ketadi. Bu viloyatlar ulusbegi-
si — q o‘shin boshlig‘i b o ‘lishidan tashqari, o ‘ziga tegishli
hududdagi boshqaruvga oid barcha masalalarni ham hal
etgan. Oltin O‘rda qo‘shinini beklarbegi boshqargan. U ko‘ch-
manchilar zodagonlari yetakchisi hisoblanib, ba’zida xon-
dan ham ko‘proq mavqega erishgan.
Oltin O‘rda xonligida davlat boshqaruvining taraqqiyoti
amaldorlarning kuchayishiga olib kelgan.