Tarix-7 2017.(Uzb). indd

I BOB. O RTA ASRLARNING IL K DAVRI
Allod (yunoncha) — yerga to ‘la egalik qilish; G ‘ar- 
biy Yevropa feodal jamiyatida avloddan-avlodga me- 
ros b o ‘lib o ‘tadigan yer-mulk.
Y irik y er egaligi ja m o a yerlari 
hisobiga ham kengaya boradi. Tabiiy 
ofatlar, qurg‘oqchilik, hosilsizlikning 
te z-te z takrorlanib turishi dehqon- 
larni o ‘z yerlaridan ajralishiga, so‘ng 
feodaldan ijaraga yer olib ishlashga 
majbur etadi. Soliq to ‘lashdan tash- 
qari, y irik y er egasi ek in zo rla rid a 
ishlab berishga m ajbur b o ‘lgan deh- 
qon sekin-asta qaram kishiga aylana 
borgan.
«Sali haqiqati». Xlodvig buyru- 
g ‘iga b in o an yozilgan franklarning 
a n ’an av iy o d a tla ri t o ‘p lam i «Sali 
haqiqati» deb nom langan. Bu t o ‘p lam Y evropadagi eng 
m ashhur odat huquqlari yodgorligiga aylanadi. T o ‘plam - 
ning nom i unga faqat franklarning sali qabilasi qonunlari 
kiritilganligini anglatadi.
Qirol, aslida, bu qoidalar orqali biro r narsa izohtalab 
b o ‘lsa, buning uchun qirolga m urojaat qilinishi, u esa o ‘z 
m anfaatlari yuzasidan javob berishini o ‘z oldiga m aqsad 
qilib q o ‘ygan. U la rd a n tash q ari, qirol «Sali haqiqati»ga 
qadimgi odatlardan o ‘ziga foyda keltiradiganlarini kiritgan. 
N a tija d a , qadim gi o d a tla rd a n q iro ln i q o n iq tirm ag an la ri 
u n u tilib , foydalilari t o ‘p lam d a b atafsil yoritilg an . «Sali 
haqiqati» fran k lard a qirol h o k im iy atin in g k uchayganini 
ko ‘rsatadi.
Shunday b o ‘lsa-d a, «Sali h aq iq ati» d a fran k lar hayo- 
ti, ularning u rf-odatlari, x o ‘jaligi, diniy e ’tiqodlariga oid 
k o ‘plab m a ’lu m o tlar m avjud. Ju m lad an , yerning boshqa 
x o ‘jayinga o ‘tishi «sotuvchi»ning yeridagi yashil shoxcha 
yoki poyaning «oluvchi» yeriga berilishi bilan tasdiqlangan. 
Bu kelishuvni farzand va nabiralar ham qonuniy deb bi- 
lishgan.