Tarix-7 2017.(Uzb). indd

«sayqali ro ‘y i
zamin»
— yer yuzining sayqali, husni, deb ta ’riflaganlar. 
Sharq dunyosida Buxoro ham o ‘z o ‘rniga ega b o ‘lib, u 
islom dini, madaniyat, savdo va hunarm andchilik markaz- 
laridan biri sifatida shuhrat qozongan.
61-rasm .
Buxoro arki

---

76
III BOB. JAHON XALQLARI O RTA ASRLARNING RIVOJLANGAN DAVRIDA
O ‘rta Osiyoning musulmon davlatlari shaharlari umumiy 
reja b o ‘yicha: m arkazida — ark, shahar hokim i q a l’asi, 
u n in g atro fid a — sh ah risto n , asosiy ah o li yashaydigan 
guzarlari b ila n qurilgan. S h ah ar a tro fid a rabod b o ‘lib, 
unda hunarm andlar guzar va mahallalari joylashgan. Sharq 
shaharsozligida asosiy qurilish ashyolari tosh va g‘ishtdan 
iborat edi. Hukmdorlar, boylar o ‘z saroylari, hovli-joylarini 
pishiq g‘isht va marmarlardan, kambag‘allar esa paxsa, gu- 
valadan qurganlar. Kambag‘allarning uylari pishiq, mustah- 
kam b o ‘lmay, tez-tez ta ’m irlashni talab qilgan. M erosga 
qoldirilganda, odatda, buzilib, o ‘rniga yangisi qurilgan.
Hunarmandchilik. Sharq hunarmandlari ipak gazlamalari, 
zeb-ziynat buyumlarining katta qismini chet mamlakatlarga 
sotish uchun ishlab chiqarganlar.
Osiyo va Shim oliy A frika sh a h arla rid a h am h u n a r­
m an d c h ilik sexlari sh a h a rla r b ila n b ir p a y td a vujudga 
kelgan. Sharqda dastlab shahar aholisi soliqlardan ozod 
qilingan. V aqt o ‘tib savdogar va h u n arm an d lard an ham
turli soliqlar olina boshlagan. Arab xalifaligi, Yaponiya, 
X itoyda usta va savdogarlardan soliqlarni sex oqsoqollari 
yig‘ib bergan.
X itoyda b archa ustalar sex a ’zosi b o ‘lishlari majburiy 
etib q o ‘yilgan. H unarm andchilikning eng m uhim sohalari 
X ito y d a yuksak ta ra q q iy o tg a erishgan. X ususan, faq at 
xitoyliklar 600—700 kishi va yana ko ‘plab yuk sig‘adigan 
yirik kem alar — jonkalarni qurishgan.
B uyuk Ip ak y o ‘li c h o rra h asid a
jo y lash g an O ‘rta Osiyo sh ah arlari 
tran zit savdo m arkazlari edi. C het 
ellik savdogarlar Samarqand qog‘ozi 
va gazlam alarini, G ‘ijduvon kulol- 
chiligi buyumlari-yu, marvlik ustalar 
g azlam alari va k iy im larin i y u q o ri