Tarix 6-sinf

Afina davlati
O‘rta Yunonistoning janubi- sharqiy qismida tog‘lik At-

Yunon

piyodalarining

tika viloyati joylashgan yarimorol mavjud edi. Mil. avv. 2-ming yillikda Attikaning g‘arbiy qismida yunonlar «Akropol», ya’ni «Yuqori shahar» deb atalgan qal’a quradilar. Bora- bora Akropol tevaragiga odamlar ko‘chib kelib o‘rnasha boshladilar. Shu tariqa Afina shahri vujudga keldi.
Attika aholisi uchta katta guruhga bo‘lingan, jumladan: fuqarolar, chet elliklar – meteklar va qullar. Otasi va onasi ozod afinalik bo‘lgan erkaklargina Afina fuqarosi bo‘la olgan. Afina davlati fuqarosi bo‘lish faxrli edi.
Faqat fuqarolargina barcha huquqlardan foydalana olardilar. Ular og‘ir mehnat va salomatlikka zarar yetkazuvchi ishlardan ozod qilingan edilar.
Afina davlatiga kumush konlarining mah- suloti va tuz qazib olish katta daromad keltir- gan. Bundan tashqari, Afina dengiz ittifoqi mustahkamlanishi bilan dengiz savdosi ham rivoj topadi. Afinaning asosiy portiga aylangan Pirey bandargohidan mamlakatga xilma-xil to- varlar bilan qullar ham keltirilgan.

safga zich

tizilishi (falanga)


Afina fuqarolari

Afinada ta’lim
Afinada davlat maktablari bo‘l- magan. Ota-onalar o‘z bolala-

Disk uloqtiruvchi. Haykaltarosh Miron
rini pedagogga (yunonchada «pedagog» so‘- zi «bolani yo‘lda kuzatib boruvchi» ma’nosini anglatadi) haq to‘lab o‘qitishgan. Qonun bo‘yicha faqat o‘g‘il bolalar uchun ta’lim olish majburiy bo‘lgan.
Yetti yoshdan boshlab bolalarga yozuv va hisob o‘rgatilgan. Stil bilan mum surkalgan tax- tachalarga harflarni metall tayoqcha bilan yo- zishgan. Aksariyat fuqarolar uchun ta’lim shun- dangina iborat bo‘lgan. Puldor ota-onalarning farzandlari esa palestra – xususiy gimnastika maktablarida tahsilni davom ettirishgan. Pales- trada adabiyot o‘qitilar, she’r yozish va musiqa ham o‘rgatilar edi.
O‘g‘il bolalar 14 yoshdan gimnastika bi- lan shug‘ullanardilar. Ayni paytda ularga kurash, nayza otish va disk uloqtirish, uzun- likka va balandlikka sakrash hamda yugurish ham o‘rgatilardi. O‘spirinlar, shuningdek, qo‘l jangi, harbiy ishlar va otga minib yurishni o‘rganishgan.
Palestralarda mashhur haykaltaroshlar ishlagan haykallar turgan. Masalan, pales- tralardan birida Mironning «Diskobol» («Disk uloqtiruvchi») degan haykali o‘rnatilgan. Haykal vositasida yigit kishi qanday bo‘lishi – kuchli, jismonan barkamol va o‘z vatani himoyasiga shay turishi kerakligi uqtirilgan.
Afinada oliy ma’lumot beradigan o‘quv yurtlari ham bo‘lgan. Ammo ularda faqat o‘ta boy ota-onalarning farzandlarigina o‘qish imkoniyatiga ega bo‘lishgan. Bunday ta’lim muassasalarida astronomiya, geometriya, geografiya, tarix o‘qitilardi.

Ta’lim olish muddati 3 -4 yil davom etgan. Ana shundan keyin davlat ishlarida ma’lum bir lavozimni egallash imkoniyati vujudga kel- gan.

O‘zingizni sinang!