Tarix 6-sinf

Bobil madaniyati

Shumer va Akkad Bobil madani- yatining eng qadimiy o‘choqlari edi. Jahondagi eng qadimiy

Iloha Ishtar nomidagi darvozaning

yozuvlardan biri bo‘lmish Shumer mixxati

naqshlari

dastavval «suv», «quyosh» va boshqa alohida
so‘zlarni anglatgan rasmlardan iborat bo‘lgan. Hukmdorlar saroylari va ibodatxonalarda zodagonlar va badavlat odamlar oilalarining farzandlari ta’lim oladigan maktablar tashkil qilingandi. O‘quvchilar nam loy taxtachalarga suyak va yog‘ochdan yasalgan tayoqchalar bi-
lan yozganlar.
Loy taxtachalar avval oftobda quritilgan, so‘ngra xumdonlarda pishirilgan. Bu taxtacha- lar ilk kitoblar bo‘lib, o‘quvchilar asotirlar va afsonalarni ko‘chirib yozishgan, o‘simliklar, qushlar, hayvonlar va qumursqalar nomlari qayd etilgan ro‘yxatlar tuzishgan. Loy tax- tachalarda mamlakatlar va shahar nomlari ham sanab o‘tilgan.
Shumerlar sanoq tizimi, quyosh va oy taqvimlarini ham yaratdilar. Quyosh yili davomiy-

ligi shumerliklar tomonidan 365 kun, oy yili esa 354 kun etib belgilangan. Shumerlik va bobillik kohinlar – munajjimlar astronomiyaga oid bilim-

Shumer mixxati

Qadimiy yozuvning vujudga kelishi



Bobil minorasi.
P. Breygel rasmi 1563 y.

larga ega bo‘lishgan. Eng qadimgi rasadxonalar baland, ko‘pzinali ibodatxonalar – zikkuratlar te- palikdagi maydonchada barpo etilgan.
Mesopotamiyada turli-tuman dori-darmon- larni tayyorlash bo‘yicha dasturilamal tuzilgan. Geografiya sohasidagi bilimlar shumer- liklar va bobilliklarga kemalarda dengiz
bo‘ylab suzishga imkoniyat yaratib bergan.
Olam yaratilishi haqidagi eng qadimiy asotirlardan biri Mesopotamiyada yaratilgan.

Tayanch konspekt

^ mil. avv. 2-ming yillik – Bobil podsholigi
^ Bobil – «xudolar darvozasi»
_ mil. avv. XVIII asr → Xammurapi – yagona podsholik
^ Xammurapi qonunlari
_ Navuxodonosor II hukmronligi – ravnaq topishi


mil. avv. 539-yil – Bobilning forslar tomonidan zabt etilishi
^ mixxat, taqvim

Savol va topshiriqlar

1. 
   Xaritadan Bobil podsholigi va uning poytax- tini toping.
   
2. 
   Qaysi hukmdor davrida va qachon Bobil yagona davlatga aylandi?
   
3. 
   Xammurapi qonunlari qaysi maqsadda ya- ratilgan edi?
   
4. 
   Shumer o‘quvchisi, zamonaviy maktab o‘quvchisi singari, erta bilan maktabga shoshilardi, u darsga kech qolishdan qo‘r- qardi, maktabga kelib… Hikoyani davom ettiring.
   

5.