Тарих ўқитиш усуллари

Тушунтириб ва изоҳлаб ўқиш.
6-синфда қадимги дунё тарихини ўқитишнинг дастлабки ойларида ўқитувчи бутун мавзу ёки унинг бирор бўлимини гоҳ баён қилади, гоҳ дарслик матнини ўқиб, тушунтириб беради. Ўқитувчи матннинг мураккаб жойларига келганда ҳикоясини тўхтатиб, матнни овоз чиқариб охиригача ўқиб беради, ўқувчилар эса матнга қараб кузатиб боришади, тушуниш осон бўлган жойларни ўқувчиларнинг ўзларига ҳам ўқитиш мумкин. Матнни ўқиш жараёнидаёқ унинг мазмунини ўқувчиларнинг тушуниш даражаси текширилади. Ўқитувчи дарс давомида ўқувчиларга саволлар бериб дарслик матнига тез-тез мурожаат қилиб, ундан янги иборалар, атамаларни, қийин жумлалар мазмунини тушунтириб беради, бу билан ўқувчиларни дарслик матнини эътибор бериб, тушуниб ўқишга ўргатади, уларнинг уйда дарслик устида мустақил ишлашларига тайёрлайди. Ўқувчиларни тарихий материалларига тушуниб, матнни ўқишда маълум даражада малака ҳосил қилганларидан кейин матннинг энг муҳим ва қийин жойларини изоҳлаб ўқишга ўтилади. Изоҳли ўқиш ҳам ўқитувчининг баёни билан бирга олиб борилади. Ўқитувчининг ўз баёни давомида дарслик матнини хусусан матндаги айрим мураккаб жойларни изоҳли ўқиш усули ҳатто юқори синфларда ҳам қўлланилади.
Ўқитувчининг ўз баёнида ўқувчилар диққатини дарслик матнидаги айрим жумлалар ва иборалар жалб этади. Ўқитувчи баъзи жумла ва тушунчаларнинг моҳиятини кўриб чиқиш пайтида ўқувчиларнинг диққатини дарсликдаги ибора ва тушунчаларга тортиб, агар зарур бўлса уларнинг мазмунини тушунтириб беради, ўқувчиларнинг мавжуд билимларига суяниб, бу тушунчаларнинг умумий хислатларини, фарқларини, сабаб натижаларини, улар ўртасидаги боғлиқликни ҳамда қонуниятларини ўзлаштириб олишларида ёрдам кўрсатади. Бунда ўқувчилар билим олишининг ҳар уччала манбаи:
оғзаки баён, матн устида ишлаш, кўргазмалилик ва амалий ишлар методи иштирок этади.
Дарслик матни мазмунини ўзлаштиришда унинг ҳар бир параграфини таҳлил қилиш ва улар устида ўқувчиларни мулоҳазаларни юритиш катта аҳамиятга эгадир. Масалан, ўқитувчи ўқувчиларни дарсда ўтилаётган параграф матнида қўйилган муаммоларни ва унинг тематик структурасини ажратиб беришни топширади.