Тарих факультети Жаҳон тарихи

Арабалар тарихидаги уч давр.

Мавзу: VI-XI асрларда араблар.
Режа:

2. 
   Ислом дини пайдо бўлмасдан илгариги Арабистон.
   
3. 
   Ислом динининг пайдо бўлиши. Мухаммад ва унинг жамоаси.
   
4. 
   Дастлабки ҳалифалар замонида арабларнинг истилолари.
   
5. 
   Нифоқнинг бошланиши.
   
6. 
   Уммавийлар ҳалифалиги. Аббосийлар ҳалифалиги.
   
7. 
   Ҳалифаликнинг иқтисодий юксалиши.
   
8. 
   Араб феодализми. Халқ қўзғалонлари.
   
9. 
   Ҳалифаликнинг парчаланиб кетиши.
   
10. 
    Араб маданияти.
    

Араблар тарихи одатда уч даврга:

1. 
   Макка-Мадина-Ислом дини пайдо бўлмасдан илгариги Арабистон ва Ислом динининг пайдо бўлиш даврига (VI-VII асрлар):
   
2. 
   Дамашқ (Сурия) даврига -Уммавийлар сулоласининг идора қилиш даврига (661-750).
   
3. 
   Боғдод (Эрон-Месопатамия) даврига-Аббосийлар сулоласининг идора қилиш даври ҳалифаликларнинг турклар томонидан босиб олиниши билан тугади.
   

Араб ҳалифалигининг турли сиѐсий марказлари билан боғлиқ бўлган бу учта хронологик даврга араб феодализмининг ривожланиши ҳам асосан мувофиқ келади. 1-даврда араб жамиятида феодализм шу процесси энди бошланаѐтганлиги намоѐн бўлди. иккинчи ва ҳусусан, учинчи даврда Европа феодализмидан Жиддий фарқ қилувчи бир қанча томонлари бўлган араб феодализмининг характерли ҳусусиятлари таркиб топди.

Ислом дини пайдо бўлмасдан илгариги Арабистон.

Территория жиҳатидан Европанинг тўртдан бир қисмига тенг келадиган жуда катта ярим орол бўлмиш Арабистон Ярим оролининг кўп қисми сувсиз чўл ва сахролардан ибротдир, аммо деҳқончилик қилиш мумкин бўлган ери озгинадир. Шунинг учун Арабистон аҳолисининг озчилик қисмигина ўтроқ ҳаѐт кечирар ва деҳқончилик билан шуғулланар эди. арабларнинг кўпчилиги эса кўчманчи-бадавийлардан иборат бўлиб, қўй эчки ва бия боқар эдилар Арабистоннинг деҳқончилик учун энг қулай бўлган ўлкаси Жанубий-ғарбий област-Яман ѐки «Бахтли Арабистон» бўлиб, бу ерда қадим замонлардаѐқ мутассил равишда бирининг ўрнини иккинчиси олиб келган, бир неча йирик қулдорлик давлати бор эди. Хижознинг эса фақат айрим воҳалардагина деҳқончилик қилиш мумкин эди. Ярим оролнинг энг катта қисми-Нажид-суғориладиган ерлари жуда кам бўлган ғоят катта ясси тоғлиедан иборат бир жой бўлиб, фақат чорвачилик учунгина ярар эди.
VI асрнинг оҳири -VII асрнинг бошларида араблар қаттиқ иқтисодий ва социал кризисга учради. Ярим оролнинг аҳолиси кўпайиб ер етишмай қолди. Оддий араблар учун ҳам катта мадад бўлиб келган карвон савдоси ҳам тушкунликка учради. VI асрда Эронлар билан Ҳабашлар ўртасида бўлган ва узоқ-узоқ вақт давом этган урушлар натижасида Яман деярли бутунлай хароб ва вайрон бўлди. Шимолдан жанубга ва жанубдан шимолга товар олиб бориш жуда ҳам камайиб кетди.
Эронийлар Ҳиндистонга борадиган ўзлари учун фойдали бўлган бошқа бир йўлга, яъни Тигр (Дажла) ва Ефрат (Фрот) дарѐлари бўйлаб Форс қўлтиғига борадиган йўлга ҳомийлик қиладилар.