Тарих факультети Жаҳон тарихи


Ижтимоий ва давлат тузуми



Download 413,14 Kb.
bet10/85
Sana21.02.2022
Hajmi413,14 Kb.
#78943
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   85
Bog'liq
osiyo va afrika mamlakatlarining orta asrlar tarixi (2)

Ижтимоий ва давлат тузуми.


Феодаллашув шароитида Хитойда қадимги деспозициялар шакладаги давлат ташкилоти вужудга келди.
Жамиятнинг социал табақалашуви эса мураккаб иерархияни туғдирди.
Хамма давлат вассали эди (европа вассалимнинг вассали, менинг вассалим эмас) (император) (жуда кўп улар).
Ҳар бир табақа ўз урф-одатлари этикети, кийими, безаклари ва уйга эгадир. Баъзан энг юқори аристократия таркибига хизматига қараб аристократ бўлмаган ҳам киритиларди.
Хитойда майорат (мероснинг катта ўғлига қолиши) хукм сурмаган, шу сабабли ер тобора парчаланиб кетаверди, у олий табақадагилар ўзаро жанжалларига сабаб бўларди.
Давлат аппаратининг муҳим функцияларидан биир 3 босқичда имтихонларни ташкил этиши эди. Маҳаллий маъмурият бошлиқлари синовни бошлаб берганлар. Пойтахтдаги имтихонлар император саройида ўтказилган. Оқибатда барча хизматчилар саводлилиги таъминланган. Олий даражадаги олимлик белгичи дастлабки 3 даражадаги мансабни эгаллаш ҳуқуқини берган.
Имтихон системаси чиновникларнинг дунѐқараши ва садоқатини аниқлаш имконин ҳам берган.
Унинг назарий асоси императорга барча ҳуқуқларни берган конфуцийлик империя бошқаруви хаддан ташқари деталлаштирилган (иерархия, субординация).
Сарой ва Сумо ўғлига қарши кичкинагина харакат ҳам қаттиқ жазога дучор бўлган.
Кодекс давлат этикаси нормаларини оила этикасидан кўчириб олган. Энг оғир жиноят – падаркушлик.
Чиновниклар гунох қилса калтак ейишни хохламаса, даражаси пасайтирилган. Чиновниклар билан қариндошлик баъзи имтиѐзларни берган.
Деҳқонлар харбий хизматга чақирилган, ўқитилган. Ҳар бир вилоят ва округ маълум сондаги кишиларни армияга берган. Император саройи ва пойтахт гвардиячилар томонидан қўриқланган. Чегара қўшинлари хизмат билан бирга зироат билан машғул бўлган. Кўчманчи отлиқларидан кенг фойдаланилган.
Офицерлар граждан чиновниклардан пастроқ даражада бўлишган.

Ташқи сиѐсат ва муносабатлар.


Хукмрон табақа ташқи марказлашувини мамлакатда ички позицияларни мустаҳкамлаш манбаи деб хисоблаган. дипломатия ҳам шу мақсад учун хизмат қилган: қабилаларни бир-бирига қарши гиж-гижлаш, қабила ичида жанжал чиқариш, қабила дохийларига унвон ва мсукофотлар бериш, сулолавий никох, хукмрон уруғлар ўғилларини фахрий гаровда тутиш (саройда).
Бу усуллар Турк хоқонлиги билан муноабатларда яққол намоѐн бўлган. Дастлабки Тан императорлари хоқонликква ўлпон тўлаб турганлар. 628-630 йилларда туркларга қарши юриш уюштирилган, ундан сўнг уйғурларга қарши кўп йиллик уруш бошланган. 657 йили улра ѐрдамида, 679 йили бўлса Шарқий хоқонлик кўмагида /арбий Турк хоқонлигига хал қилувчи зарба берилган.
Хан гарнизонлари Буюк ипак йўли бўйлаб Урумчигача жойлашган эди. Шу йўл орқали карвонлари ва элчилари келарди. 648 йили қирғизларнинг элчилари келган. Хонларнинг марказий (ўрта) осиѐга кириб бошига Сосонийлар империяси парчаланиши яхши имконият яратган. Сўнги Сосонийлар шохи Ёздигар II Хитойдан кўмак сўраган.
Суй империяси мақсадларидан бири Корея я.о. шимоли ва жан-ғарбий қисмидаги Когурѐ ва Пэкче давлатларини эгаллаш эди. Бу ишда ханлар тарафида корейснинг Силла давлати турган.
612-614 йилларда ханлар Кореяга 3 марта муваффақиятсиз юриш қилдилар. Бу нарса Суй империяси қулашига туртки берган сабабларнинг биридир.
Танлар даврида ҳам Кореяга юриш тўхтамаган. 645 йили Пхенянни олишга уринилган. 650 йили 130 минг кишилик армия Пэкчени мажақлади. 663 йили хонлар Силла давлати билан иттифоқда Пэкчега кўмакка келган Япон флотини енгиб харакатга сўнги нуқта қўйидилар.
Когурѐ ва Пэкче територияси 9 губерняга бўлиниб, расмий жихатдан Хитойга қўшиб олинган. Шундан сўнг корейс халқи Силла давлати бошчилигида дорлик харакати бошаган, хонлар чекинган.
Айнан шундай тадбир Кидан ва мохеларга нисбатан қўлланган (разделяй и властвуй). 698 йили янги Бохай давлати эълон қилигач, хон дипломатиялари уни Кореяга қарши гиж-гижлаганлар. 705 ва 713 йил Бахой ва Тан савдо алоқалари ўрнатилган.
607 йили Япония билан расмий муносабатлар ўрнатилган. Хитой флоти Тайвань ва Рюкю оролларига юриш қилган. Бу оролларга кейинроқ элчилар юборилган.
VII аср бошларида сянбилар қариндоши тогон қабиласи мажақланган, ерлари қўшиб олинган (кинхай вилояти. 634 йили Чанъанга Тибетдан элчилар келган. Тогонлар масаласида бир неча йил Хитой - Тибет уруши бўлган. 647 йили сулх тузилган. Сронцзагалебо Хитой маликаси Вэн Чэн га уйланган. Лахасга кўплаб хон ва чиновниклари, харбийлар, савдоганрлар кўчиб келган.
Хиндистон ва Хитой ўртасидаги муносабатлар бошланувчи VII асрга тўғри келади. 641 йили Чанъанга Харша давлати элчилари келган. Ўзаро элчи айрибошлаш Харша давлати парчаланувидан кейин тўхтаган. Хитой элчилари Ван Яюанцэ ва Цзян Шижэн 645 йили Лхасадан Хиндистонга қараб йўлга чиққанлар. Уларга хужум бўлган Ван Сюзнце Тибетга қочишга муваффақ бўлган. У ердан кейин Ганг водийсига юриш қилган. VII-VIII асрларда Хитойга Кашмир, Магадхи, Ганхар, Цейлон элчилари келишган.
Хитойнинг босқинчилик юриши жанубга хам қаратилган. 602-603 йилларда шимолий Ветьнам ва Тямоа давлатига юриш уюштирилган, суриб чиқарилган. 679 йили Шимолий Въетнамда Хитойга тобе Аннань ери ташкил этилган.
Дипломатия асоси - Китаецентризм. Хитой дунѐнинг асосий бош давлати хисобланган. Императорга дунѐ бўйсуниши лозим деб хисобланган.
Элчилар совғасини (Клавихо - Темур. Саройига Хитой элчилари ўлпон талаб қилиб келганлар) ўлпон деб хисоблаганлар. У давлат эса Хитой вассаллари деб эълон қилинган. Лекин у давлатлар ўзларини Хитой билан тенг ҳуқуқли деб хисоблаганлар.
Элчиларга Хитой кийимини берилган уни кийиш бўйисуниши рамзи деб хисобланган. Византия императори, арарб халифаси элчилари келган. Ипак йўли. Денгиз йўли Гуанчажоу - Боғдод мусулмонлик (дунган), христианлик кириб келган (несториан).

Download 413,14 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   85




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish