Tarbiya: muammo, yechim

II. Zamonaviy fan va ta’lim-tarbiya: muammo, yechim, natija
 
HTTP://INTERSCIENCE.UZ/ 
83 
Innovatsion o’qitish - 1) yangicha o’qitish tizimi. 2) o’quvchilarni yangi kiritilgan 
texnologiya asosida o’qitish jarayoni. Innovatsion texnologiyalarni amalga oshirishda negizida 
interfaol uslublardan foydalanish yotadi. Interfaol (“inter” – o’zaro, "ast" - xarakat qilmoq)-
o’zaro harakat qilmoq, kim bilandir suhbat, muloqot tartibida bo’lishini anglatadi. 
Interfaol ta’lim metodlari : Aqliy hujum, Muzyorar, Bumerang,
Yelpig‘ich, FSMU, O‘rgimchak to‘ri, Ishbilarmonlik o‘yini va boshqalar, Klaster, 
Charxpalak, B-B-B, Rolli o‘yini, Venn diagrammasi, Kichik guruhlarda ishlash o‘yini va 
boshqalar. 
Pedagogik texnologiya – o’quv jarayoniga texnologik yondashgan xolda, oldindan 
belgilab olingan maqsad ko’rsatkichlaridan kelib chiqib, o’quv jarayonini loyixalashdir 
(M.V.Klarin) 
O’zbekistonlik pedagog olim B.L. Farberman pedagogik texnologiyaga quyidagicha 
ta’rif beradi: Pedagogik texnologiya - ta’lim jarayoniga yangicha yondashuv bo’lib, 
pedagogikada ijtimoiy - muxandislik ong ifodasidir. U pedagogik jarayonni texnika 
imkoniyatlari va insonning texnikaviy tafakkuri asosida standart holga solib, uning optimal 
loyihasini tuzib chiqish bilan bog’lik ijtimoiy hodisadir. 
Yapon pedagog olimi T. Sakomoto ta’rifi: “Pedagogik texnologiya – bu majmuli fikr 
yuritish usulini pedagogikaga singdirish, boshqacha qilib aytganda, pedagogik jarayonni 
muayyan bir majmuga keltirishdir”. YUNESKOning ta’rifi bo’yicha, “Pedagogik texnologiya 
– texnika resurslari, odamlar va ularning o’zaro ta’sirini hisobga olgan xolda ta’lim shakllarini 
optimallashtirish vazifasini qo’yuvchi o’qitish va bilimlarni o’zlashtirishning xamma 
jarayonlarini yaratish, qo’llash va aniqlashning tizimli metodi.” Yuqoridagi ta’riflardan kelib 
chiqib aytish mumkinki, pedagogik texnologiya - bu o’quv jarayonini inson va texnik 
imkoniyatlarini hisobga olgan xolda aniq maqsad va natijaga yo’naltirilgan jarayon. Pedagogik 
texnologiyani har tomonlama puxta o’ylangan pedagogik loyixalashtirish, ta’lim jarayonini 
tashkil qilish va albatta o’quvchi va pedagog uchun erkin, qulay shart-sharoit yaratish orqali 
hamjihatlikda ishlab chiqilgan model desak buladi. Pedagogik texnologiyaning eng asosiy 
negizi - bu o’qituvchi bilan o’quvchi o’quvchining belgilangan maqsaddan kafolatlangan 
natijaga hamkorlikda erishishlari uchun tanlagan texnologiyalarga bog’lik deb hisoblaymiz, 
ya’ni o’qitish jarayonida, maqsad bo’yicha kafolatlangan natijaga erishishda qo’llaniladigan 
har bir ta’lim texnologiyasi o’qituvchi va o’quvchi o’rtasida hamkorlik faoliyatini tashkil eta 
olsa, har ikkalasi ijobiy natijaga erisha olsa, o’quv jarayonida o’quvchi-o’quvchilar mustaqil 
fikrlay olsalar, ijodiy ishlay olsalar, izlansalar, taxlil eta olsalar, o’zlari xulosa chiqara olsalar, 
o’zlariga, guruhga, guruh esa ularga baho bera olsa, o’qituvchi esa ularning bunday faoliyatlari 
uchun imkoniyat va sharoit yarata olsa, bizning fikrimizcha, ana shu o’qitish jarayonining asosi 
hisoblanadi. Har bir dars, mavzu, o’quv predmetining uziga xos texnologiyasi bor, ya’ni o’quv 
jarayonidagi pedagogik texnologiya - bu yakka tartibdagi jarayon bo’lib, u o’quvchi-
o’quvchining extiyojidan kelib chiqqan holda bir maqsadga yo’naltirilgan, oldindan 
loyixalashtirilgan va kafolatlangan natija berishiga qaratilgan pedagogik jarayondir. 
Demak, hozirgi zamon ta’lim usullari xilma-xil, ko’p qirrali bo’lib, o’qituvchilar ana 
shu usullardan, mashg’ulotlardan samarali foydalana olish maxoratlariga bog’lik.