Tarbiya: muammo, yechim

BOSHLANG‘ICH TA’LIMGA ZAMONAVIY YONDOSHUV 
Kodirova Nargiza Olimovna
Buxoro shaxar 6-maktab boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi 

---

II. Zamonaviy fan va ta’lim-tarbiya: muammo, yechim, natija
 
HTTP://INTERSCIENCE.UZ/ 
80 
Yangi sharoitlardan kelib chiqib, «Ta’lim to‘g‘risida»gi va O‘zbekiston Respublikasi 
qonunlariga, 2017-2021 yillarga mo‘ljallangan “O‘zbekiston Respublikasini yanada 
rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar strategiyasi” talablariga ko‘ra ta’lim tizimida tub o‘zgarish 
va 
islohotlar, 
ta’lim 
bosqichlarining 
uzluksizligi 
va 
izchilligini 
ta’minlash, 
ta’limningzamonaviy metodologiyasini yaratish, davlat talablarini kompetensiyaviy yondashuv 
asosida takomillashtirish, o‘quv-metodik majmualarning yangiavlodini ishlab chiqish va 
amaliyotga 
joriy 
etish, 
raqobatbardosh 
kadrlar 
tayyorlashning 
eng 
innovatsion 
texnologiyalarini joriy etish masalalari dolzarb mavzu sifatida namoyon bo‘lmoqda. 
Ta’lim muassasalari oldida turgan vazifalarni hal etish ta’lim mazmuni, ta’lim shakli, 
metodlari hamda vositalarining samaradorligiga bog‘liq bo‘ladi. Ta’lim shakli, metodlari va 
vositalari o‘quvchilarni ma’naviy-axloqiy jihatdan tarbiyalash, ularda chuqur bilim va 
dunyoqarashni hosil qilishga xizmat qiladi. Ta’lim shakli o‘qituvchi va o‘quvchining 
belgilangan tartibda, muayyan maqsadga muvofiq ma’lum tartibda tashkil etiladigan 
faoliyatlarining tashqi ifodasidir. 
Qadim zamonlardanoq jamiyatning yetuk kishilari o‘qitish ishini tashkil qilishning 
ijtimoiy taraqqiyot ehtiyojlariga javob beradigan shakllarini topishga uringanlar. Hozirgi ta’lim 
muassasalarida o‘qitishning quyidagi shakllaridan foydalanilmoqda. 
Dars-
o‘quv ishlarining 
asosiy tashkiliy shakli hisoblanadi. Sinf-dars tizimi quyidagi mazmunga ega: 
Har qaysi sinf yoshi va bilim darajasiga ko‘ra bir xil bo‘lgan o‘quvchilarning 
doimiy guruhiga ega bo‘ladi. 
Dars jarayoni asosan 45 daqiqa davom etib, qat’iy jadval asosida olib boriladi. 
Dars o‘qituvchi va o‘quvchilarning faoliyat birligiga asoslangan bo‘lib, bevosita 
o‘qituvchi rahbarligida jamoa, guruhli va yakka tartibda olib boriladi. 
Dars mashg‘uloti o‘tilayotgan va o‘zlashtirilayotgan materialning mazmuniga qarab 
turli xil metodlar yordamida olib boriladi hamda umumiy ta’lim tizimining bir qismi sifatida, 
albatta, tugallangan bilim beradi va navbatdagi bilimlarni o‘zlashtirish uchun zamin yaratishga 
xizmat qiladi. Bugungi kunda ta’limni tashkil etish tizimida yakka tartibda ta’lim olish o‘ziga 
xos o‘ringa ega bo‘lib bormoqda. Yakka tartibdagi ta’lim o‘quvchining qiziqishi, ehtiyoji, 
xohishiga ko‘ra muayyan fan, predmet yuzasidan chuqur bilim olish; ma’lum fan yoki predmet 
bo‘yicha yuzaga kelgan o‘zlashtirmovchilik holatini bartaraf etish, shuningdek, uzoq vaqt 
sog‘liqni saqlash muassasalarida davolangan yoki tibbiyot xodimlari nazoratida bo‘lgan 
o‘quvchilarning o‘quv dasturi talablarini bajarishlariga ko‘maklashish maqsadida tashkil 
etiladi. Bunday usul Yaponiyaning “dzyuku” (mahorat yoki repititorlik) maktablarida ham olib 
boriladi va yaxshi samara beradi. Yakka tartibda ta’lim olishning asosiy ko‘rinishlaridan biri 
sifatida