Tarbiya: muammo, yechim

II. Zamonaviy fan va ta’lim-tarbiya: muammo, yechim, natija
 
HTTP://INTERSCIENCE.UZ/ 
76 
Bu yo`nalishda oshiriladigan muhim tadbirlar qatorida mutaxassislarning yangi avlodni 
shakllantirish, ma`naviy-axloqiy jihatdan yetuk, mustaqil dunyoqarashga ega, ijodiy fikrlovchi, 
boy milliy meros, umuminsoniy va milliy qadriyatlarga sadoqatli barkamol shaxsni tarbiyalab 
voyaga yetkazish vazifalari belgilangan. 
O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 14-martdagi “O`rta maxsus, kasb 
hunar ta`limi muassasalari faoliyatini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to`g`risida”gi 
PQ-2829-sonli Qarorida: 
1.Zamonaviyfikrlovchi pedagogik qadrlar tayyorlashga, o`quvchilarning ijodiy 
salohiyatining namoyon bo`lishi, individual is`tedodlarni va har bir o`quvchining qobiliyatini, 
bilim egallash jarayonida mustaqil faoliyat ko`nikmalarini shakllantiruvchi va rivojlantiruvchi 
ta`lim muhitini yaratish. 
2.Ilg`or mahalliy va xorijiy ta`lim muassasalarining tajribasini hisobga olgan holda ta`lim 
jarayonini tashkil etishning zamonaviy shakllarini joriy etish. 
Matematika, ona tili, o’qish, tabiat, o’qish, tasviriy san'at, musiqa, mehnat, jismoniy 
tarbiya, odobnoma darslari integratsiyasi. 
Boshlang’ich sinflarda fanlarni integratsiyalash dars samaradorligini oshiradi, vaqtdan 
unumli foydalanishga olib keladi, darsni chuqur o’zlashtirishga yordam beradi, bo’sh vaqt 
orttiriladi va to’garaklarga jalb etiladi. 
Boshlang’ich ta'limda matematika ona tili, o’qish, tabiat, matematika, tasviriy san'at 
darslarini integratsiyalash mumkin. Masalan, O’zbekiston mening Vatanim mavzusini o’tishi 
uchun mavzu tushuntiriladi, tabiiy boyliklari va ularni qadriga etish ko’rib chiqiladi va mavzu 
asosida rasm ham chiziladi, Respublikamizdagi viloyatlar nomilari, ularning yer maydonlari, 
aholisi haqifa ham qo`shib tushunchalar berib boriladi. Bu esa bolani mavzuni yaxshi tushunib 
olishiga yordam beradi, kengroq va chuqurroq tushunishiga imkon ortadi, uzoq vaqt yodda 
saqlab qolishiga yordam beradi. Bu esa dars samaradorligini oshiradi. 
Ona tili, o’qish, matematika, tabiatshunoslik, mehnat darslari integratsiya qilinsa ham 
yaxshi natijaga erishiladi. Bunda ham o’quvchi darsni yaxshi tushunadi. Masalan, “Maktab” 
mavzusi o’tilsa, mavzu o’qiladi, tushuntiriladi, joylashgan o`rni haqida ma`lumot beriladi, 
maktab qurilishiga olishga doir masalalar echiladi, mehnat darslarida maktabni har bir o`quvchi 
o`zi xuddi muxandis kabi chizmasini chizishi yoki rangli qog`ozlardan yasashi mumkin. 
Shunda esa darsni mukammal o’zlashtirib olishlariga imkon yaratadi. Masalan; 
Maktab qurilishiga birinchi kuni 6 tonna qum, ikkinchi kuni 13 tonna qum keltirildi. 
Quruvchilar bir kunda 8 tonna qumni ishlatishdi.Qurilish maydonida necha tonna qum qolgan? 
Natijani kilogrammda ifodalang. 
6 t+13 t=19 tonna qum ikki kunda keltirilgan. 
19 t-8 t=11 tonna qum qolgan. 
11 t=11000 kg qum 
Javob: Qurilish maydonida 11000 kg qum qolgan. 
Bu masala asosida maktab, uy rasmini chizishlari mumkin. Bola bir darsning o’zida 
maktab ilm dargohi ekani haqida o’rgandi, maktab haqida bildi va rasm chizdilar, maktab 
haqida masala echdilar, maktabning o`rni, ahamiyati haqida bilib oladilar.. Shunday qilib 
o’quvchi birgina integratsiya darsida juda ko’p ma'lumotlarga ega bo’ldi va uzoq vaqt esda 
saqlab qoladilar deb o’ylayman. Matematika, jismoniy tarbiya, tabiat, musiqa darslari 
mujassamlashtirilsa foydadan holi bo’lmaydi. Musiqa eshitish, mavzu yuzasidan misol echish, 
narsalar yasash bular hammasi darsni yaxshi chiqishiga olib keladi deb o’ylayman. Fanlarni 
integratsiya qilib dars o’tilganda quyidagilarga e'tibor berish kerak. 
har bir dars muayyan maqsadga yo’naltirilgan bo’lishi kerak. 
fanlararo aloqalarga oid tanlangan qo’shimcha material o’tiladigan mavzu bilan 
bog’lanishi shart. 
Sinf o’quvchilari faolligini oshirish maqsadida ular bilan ishlash yo’llarini aniqlash 
mumkin. 

---