Tarbiya: muammo, yechim

II. Zamonaviy fan va ta’lim-tarbiya: muammo, yechim, natija
http://interscience.uz/
164 
foydalanish ta‘lim samaradorligini oshirish, o`quvchilarning fan asoslarini o`zlashtirishga bo`lgan 
qiziqishlari va ehtiyojlarini rivojlantirish imkonini beradi. 
Foydalanilgan adabiyotlar ro„yxati 
1.
Mavlonov O., Toshmanov N. Zoologiya darslari. Umumiy o`rta ta‘lim maktablarining 
biologiya o`qituvchilari uchun o`quv-metodik qo`llanma. (7-sinf) «Tafakkur» nashriyoti. 
Toshkent, 2012. 
2.
Tolipova J.O. va boshqalar. Odam va uning salomatligi darslari (O`qituvchi kitobi). 
Umumiy o`rta ta‘lim maktablarining biologiya o`qituvchilari uchun metodik qo`llanma. (8-sinf) 
«Tafakkur» nashriyoti. Toshkent, 2016. 
3.
Tolipova J.O., Azimov I.T., Sultonova N.B. Biologiya darslari. O`qituvchi kitobi. 
Metodik qo`llanma. (9-sinf) «Tafakkur» nashriyoti. Toshkent, 2016. 
4.
Shaxmurova G., Raxmatov U., Xo`janazarov O`., Tog`ayeva G. «Biologiya fanini 
o`qitishda zamonaviy yondashuvlar va innovasiyalar» moduli bo`yicha o`quv-uslubiy majmua. 
Toshkent, 2017. 
QIZIL KITOBNING TARBIYAVIY AHAMIYATI 
Atavullayeva Mahbuba Qobilovna, Bozorova Nodira Erkinovna
Buxoro muhandislik texnologiya instituti akademik litseyi biologiya fani o'qituvchilari 
Annotatsiya:
Maqolada
 t
abiatni asrash, atrof-muhitni muhofaza qilish masalasi ilgari
 
surilgan. 
Kalit so‟zlar:
tabiat, jamiyat, Qizil kitob, muhofaza, ekologik bilim
. 
Tabiat va jamiyat o`rtasidagi munosabatlar tobora jiddiy tus olib borayotgan hozirgi davrda 
tabiiy resurslardan ayovsiz foydalanish, tabiatni tabiiy evolyutsion tiklanish qobiliyatining susayib 
ketishi ekologik muammolarni kelib chiqishiga sabab bo`lmoqda. Tabiatni asrash, atrof-muhitni 
muhofaza qilish masalasi o`ta jiddiy masala bo`lib, uning yechimi ekologik bilim va ko`nikmalarni 
shakllantirish orqali amalga oshiriladi. 
Ekologik ta‘limni eng avvalo uzluksiz ta‘lim tizimini barcha bo`g`inlarida ta‘lim 
muassasalarida tarbiyalanuvchilarining ekologik madaniyatini shakllantirish bugungi kunning 
zaruriy shartidir. 
Umumta‘lim maktablarida tabiiy fanlarni o`qitishda o`quvchilarni tabiatga va atrof-muhitga 
munosabatini shakllantirish, dars va darsdan tashqari to`garak mashg`ulotlarida amalga oshirish, 
ya‘ni yer shari flora va faunasini rivojlanish bosqichlari hamda o`zgarishi kabi masalalarni 
yechimini topishda muhim ahamiyatga ega. Bunda tabiatda bo`layotgan salbiy va ijobiy 
o`zgarishlar va ularni kelib chiqish sabablari oldini olish borasida olib borilayotgan chora-tadbirlar 
shular jumlasidandir. O`quvchilarga yer sharida hayot paydo bo`lgandan to hozirgacha yashagan 
o`simlik va hayvonot dunyosini rivojlanish tarixi, qirilib ketgan hayvonlar turlari, ularni yo`q 
bo`lish sabablarini batafsil ochib berish zarur. Yer sharida hozirgacha qirilib ketgan hayvonlarni 
yo`q bo`lib ketishiga evolyutsion jarayonlar sabab bo`lsa, ya‘ni iqlim va landshaftlarni o`zgarishi, 
XVII asrga kelib tabiatdagi salbiy o`zgarishlarni asosiy sababi insonlar sonini tinmay oshib borishi 
tufayli tabiiy resurslardan xo`jasizlarcha foydalanish, yerlarni o`zlashtirilishi, o`rmonlarni 
kesilishi, yer usti va yer osti tabiiy resurslaridan ayovsiz foydalanishning oshib borishi, 
hayvonlarni ov qilishning ko`payishi bilan bog`lash mumkin. Bunday holatning intensiv 
rivojlanishi hayvonlar yashash muhitini qisqarishi va ov jarayonlari ularni sonini keskin kamayib 
ketishiga olib keldi va natijada yovvoyi hayvonlar soni 80 % gacha qisqarib ketdi. 
Yer shari hayvonot dunyosini himoya qilish va uni asl holicha saqlab qolish insoniyat oldida 
muhim dolzarb vazifa bo`lib qoldi, natijada milliy bog`lar, qo`riqxonalar tashkil etila boshladi. 

---