Tarbiya: muammo, yechim

II. Zamonaviy fan va ta’lim-tarbiya: muammo, yechim, natija
 
HTTP://INTERSCIENCE.UZ/ 
13
2 
BOSHLANG`ICH SINFLARDA ONA TILI DARSLARINI TASHKIL ETISHGA 
INTEGRATIV YONDASHUV 
Murodova Guliston Nutfilloyevna
Peshku tuman 13-maktab boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi 
Har tomonlama barkamol, o`z fikrini erkin bayon qila oladigan, jamiyatning boshqa 
a’zolari bilan erkin fikr almasha oladigan shaxsni tarbiyalash bugungi kun pedagoglarining 
oldida turgan eng oliy vazifalardan biridir. Bu vazifani amalga oshirishda uzluksiz ta’limning 
asosiy bo`g`ini bo`lmish boshlang`ich ta’limning alohida o`rni bor. 
Boshlang`ich sinflarda o`quvchilarning umummadaniy va axloqiy ko`nikmalari, 
dastlabki savodxonlik malakalari shakllantiriladi. Bolaning mantiqiy tafakkur qila olish 
salohiyati, aqliy rivojlanishi, dunyoqarashi, komunikativ savodxonligi va o`z-o`zini anglash 
salohiyatini shakllantirishga, jismonan sog`lom bo`lishga, moddiy borliq go`zalliklarini his eta 
olishga, go`zallik va nafosatdan zavqlana olish, milliy urf-odatlarni o`ziga singdirish va 
ardoqlash, ularga rioya qilishga o`rgatadi. 
Davrning dolzarb talablari va jamiyat taraqqiyoti bilan barobar rivojlanib boruvchi ta’lim 
o`quvchilarning yosh xususiyatlariga javob beradigan va dars talablariga mos keladigan 
maqsadni ishlab chiqishni talab qiladi. 
Bu borada ta’limga integrativ yondashuv ayni muddaodir. Integratsiyalashgan ta’lim-
tarbiya, fanlararo aloqalarning ayrim jihatlari mashhur pedagoglarning ishlarida ko`rib 
chiqilgan. Avvalo, integratsiya atama va uslubiy nuqtayi nazardan nima ekanligini ko`rib 
chiqaylik. 
Integratsiya lotincha integration – tiklash, to`ldirish, integer – butun so`zidan kelib 
chiqqan. 
Ta’lim mazmunini integratsiyalash – dunyo an’anasi. Integratsiyalash jarayonida 
fanlarning bir-biriga bog`liqlik hajmi oshadi va tartibga tushadi. Ta’limda integratsiya o`quv 
fanlari mazmunining tuzilishiga tizimli yondashish orqali ko`rib chiqiladi. Ta’limni 
integratsiyalashning asosiy maqsadi – boshlang`ich sinfdayoq tabiat va jamiyat haqida yaxshi 
tasavvur asoslarini qo`yishi va ularning rivojlanishi qonunlariga o`z munosabatini 
shakllantirishdir. 
Hozirgi kunda boshlang`ich maktab ta’lim-tarbiyasini integratsiya qilish haqida ko`p 
gapirilyapti. Kichik maktab o`quvchisi atirofidagi olamni bir butunligicha qabul qiladi. Uning 
uchun tabiatshunoslik, rus tili, musiqa va boshqa o`quv fanlari nomi emas, balki atrofidagi olam 
obyektlarining, tovushlar, ranglar, hajmlarning turli-tumanligi qiziqarlidir. 
Fanlar bir-biri bilan o`zaro bog`liqdir. Ona tili va tabiatshunoslik darslarini fanlararo 
integratsiya asosida tashkil etish orqali tabiatshunoslikka oid yangi bilim va tushunchalar 
o`quvchilarga berib boriladi. Integratsiyalash jarayonida ona tili darslarida tabiatshunoslikka 
oid tushunchalar grammatik mavzudan chetga chiqmagan holda berib boriladi. Tabiatshunoslik 
darsida esa bu tushunchalar takrorlanib, o’quvchilarga kengroq tushuntiriladi. Buni 3-sinf ona 
tili darslarida tabiatshunoslikka oid bilimlardan foydalanish orqali ko`rib chiqaylik. 
3-sinf Ona tili. Nutq. Gap. So`z. 
5-mashq. 
O`lkamizda yalpiz, isiriq, kiyiko`ti va boshqa o`simliklar o`sadi. Bu o`simliklarni dorivor 
o`simliklar deyishadi. Dorivor o`simliklar inson hayotida kata ahamiyatga ega. Ular yig`ilib, 
dori-darmon tayyarlash korxonasiga topshiriladi. 
5-mashq matniga qo’shimcha qilib, uyimiz va maktabimiz atrofidagi o’simliklarning 
nomlarini yozdirish. Tabiatshunoslik darsligidagi “Dorivor o’simliklar” mavzusida berilgan 
yalpiz, isiriq, jag’-jag’, kashnich, maymunjon, na’matak o’simliklari haqida berilgan 
ma’lumotlami o’qitish va har bir o’simlikka berilgan ta’riflar necha gapdan iborat ekanligini 

---