Tarbiya: muammo, yechim

Foydalanilgan adabiyotlar 
1.
S. Alixonov. Matematika o’qitish metodikasi. “Cho’lpon” – T. 2011. 320 s. 
2.
Jumaev M.E, Matematika o'qitish metodikasi (KIIK uchun ) Toshkent. "Ziyo" 
2003 yil. 
3.
Jumaev M.E, Tadjiyeva Z.G. Boshlang’ich sinflarda matematikada fakultativ 
darslami tashkil etish metodikasi. Toshkent. "TDPU" 2005 yil. 

---

II. Zamonaviy fan va ta’lim-tarbiya: muammo, yechim, natija
http://interscience.uz/
204 
MAKTAB ISLOHATINI TAKOMILLASHTIRISH 
Masharipova Sayyora Shoxnazarovna
Urganch shahar 19- sonli IDUM ning Boshlanģich sinflar bòyicha direktor òrinbosari, 
Abdullayeva Nargiza Nuraddinovna
Urganch shahar 19- sonli IDUMning boshlanģich sinf òqituvchisi. 
Annotatsiya: 
Maqolada o‘qitish metodlarini zamonaviylashtirishning
 
metodologik asoslari, 
xilma-xilligi va rivojlanish nazariyasi taxlil etilgan. 
Kalit so‘zlar: 
Maktab,
 
fan-texnika,
 
zamonaviy metodlar,
 
interfaol
 
usullar, didaktika 
 
Ma’lumki maktab islohati haqidagi hujjatlarda, eng avvalo maktablarda qo‘llaniladigan 
o‘qitish metodlari va formalarining doirasini kengaytirish zarurligi to‘g‘risida fikr yuritiladi. 
Maktablarning yuqori sinflarida, akademik litseylarda, kasb-hunar kollejlarida ma’ruzalar, 
seminar mashg‘ulotlari, suhbatlar, amaliyotlar, maslahatlardan keng foydalanish tavsiya etiladi. 
Shubhasiz bu o‘quvchilarning fikr yuritishdagi mustaqilliklarini rivojlantirishga, o‘quv-bilish 
faoliyatining hozirgi kunga qadar asosan oliy maktabda tarkib toptirib kelingan malakalarini 
rivojlantirishga imkon beradi. Bu esa maktab bitiruvchilarini yaxshiroq ma’lumot olishga 
tayyorlaydigan bo‘la boshlaydi, degan gapdir. 
Fan-texnika, yangi pedagogik texnologiya, innovatsion jarayonlar va ahborot 
texnologiyalari kun sayin oshib borayotgan hozirgi sharoitda o‘quvchilarda umumiy o‘qish 
ko‘nikmasi va malakalarini mustaqil egallashini ilgarigiga qaraganda ancha yaxshiroq tarkib 
toptiradigan o‘qitish metodlarini topish kerak. Shuning uchun ham maktab islohatining asosiy 
yo‘nalishlarida o‘quvchilarda kitob va boshqa bilim manbalari bilan ishlash ko‘nikmasini tarkib 
toptirishning muhimligi ta’kidlab o‘tiladi.[1] 
Zamonaviy metodlar yoki interfaol usullar, o‘qitishning samarasini oshirishga yordam 
beruvchi texnologik treninglar o‘quvchi talabalarda mantiqiy, ijodiy, tanqidiy, mustaqil fikrlashni 
shakllantirishga, qobiliyatlarini rivojlantirishga, raqobatbardor, yetuk mutaxassis bo‘lishlariga 
hamda mutaxassisga kerakli bo‘lgan kasbiy fazilatlarni tarbiyalashga yordam beradi. Interfaollik 
darajasi qanchalik yuqori bo‘lsa, ta’lim jarayoni ham shunchalik samarali bo‘ladi. Interfaol 
metodlarni tanlash mezoni – ularning 
ta’lim va tarbiya,
rivojlantirish masalalarini
ye
chishga 
yuqori yo‘nalganligidir
.
 
Bu mezon turli xil metodlarni u yoki bu
 
doiradagi vazifalarni yechish 
imkoniyatlarini baholash yo‘li bilan joriy etiladi, chunki ijtimoiy tajriba elementlarini 
o‘zlashtirishda ularning imkoniyatlari turlichadir. 
O‘qitish metodlarini yangilab turish metodologik umumiy tan olingan jarayon hisoblanadi. 
Bu jarayon metodlarining qotib qolgan ko‘rsatmasini qabul qilmaydi. Lekin bu metodlar vaqt 
o‘tishi bilan eskirmaydi, ikkinchi qatorga o‘tmaydi, degan ma’noni bildirmaydi. Shunday bo‘lishi 
ham muqarrarlikdan xoli emas, chunki o‘qitish vazifalari yangilanib turadi, ularni ilgari metodlar 
bilan hal qilish mumkin bo‘lmay qoladi. Masalan, matnni ma’nosini tushunmay yodlayverishdek 
qotib qolish (dogmatik) holat ayni kunda maqbul bo‘lmay qoldi. 
O‘qitish metodlari dars berish metodlari bilan o‘rgatish metodlarining birligini taqozo etadi 
va shu ma’noda ular o‘qituvchi hamda o‘quvchilarning o‘zaro bog‘liq faoliyatlarining usullari 
hisoblanadi. Dars berish metodlari o‘rgatish metodlarini, o‘qish-bilish faoliyatining jarayonini 
faollashtirishga yo‘llanib, uni kuchaytiradi. Dars berish metodlari o‘rgatish metodlarini, o‘qish-
bilish faoliyatining jarayonini faollashtirishga yo‘llanib, uni kuchaytiradi. Shunday qilib, dars 
berish, o‘qitish va bilim metodlarining muayyan xususiyatlari mavjud ekan. Lekin ularning 
hammasi ham, umuman bilish metodlarining turi sifatida o‘quv faoliyati metodlarining prinsipial 
mohiyatini o‘zgartirmaydi. 
Metodika o‘qitish muqarrar ravishda to‘lib, boyib borishi to‘g‘risidagi tasavvurlarga 
tayanadi. Bunga uning metodologiyasi,bilimning uzluksizligi, bilish usullarining rivojlanishi 

---