Тараққиёти босқичлари: Ғарб фалсафаси. Режа

2. Қадимги Шарқ ва Марказий Осиё халқларининг фалсафий қарашлари.
Эрамиздан олдинги IV мингйилликнинг охири III-мингйилликнинг бошида қадимги 
Бобил ва қадимги Миср маданияти ўз тараққиётининг юқори нуқтасига эришади.  
Қадимги бобилликлар ва мисрликларда илм-фан билан коҳинлар шуғулланар эдилар. 
Илм-фан билан шуғулланган мисрликлар ва бобилликлар умуман дунёга афсоналар орқали
қарар эдилар. Шундай асарлар пайдо бўла бошлайдики, уларда афсоналарни фалсафий 
талқин қилишга уринишлар кўзга ташланади («Арфа чалувчининг қўшиғи», «Дунёдан 
хафсаласи пир бўлган кишининг ўз руҳи билан суҳбати», «Ҳаёт маъноси ҳақида хожа ва 
қулнинг савол-жавоблари» ва бошқалар). Гарчи Қадимги Миср ва Бобилда фалсафий 
тафаккур Қадимги Юнонистон савиясига эришмаган бўлса ҳам, уларнинг ютуқлари Эллада 
маданиятига катта таъсир кўрсатди.
Зардўштийлик. «Авесто» китобига биноан, Коинот, ер, океан, осмон, нурли доира ва 
жаннатдан иборат. Ер думалоқ бўлиб, атрофи океан билан ўралган. Осмон тўрт доирадан 
ташкил топган: юлдузлар доираси, ой доираси, қуёш доираси ва жаннат доираси ёки нур 
макони. Юлдузлар, Ой ва Қуёш худо Ахура Мазданинг бадани сифатида тасвирланади. 
Зардуштийликнинг жамият тарихи ҳақидаги тасаввурлари Инжил ва Қуръондаги 
афсоналар билан ўхшаб кетади. Авесто бўйича биринчи одам Йимадир, барча одамлар
ундан келиб чиққан. Бу давр олтин аср сифатида тасвирланади: инсонлар абадий ҳаётга эга 
эдилар.
Монихийлик. Эрамизнинг II-III асрларида қулдорлик тузуми ўзининг инқироз ва бузилиш 
босқичига кирди. Инқирознинг ғоявий ифодаси сифатида янги оқим бўлган монихийлик 
(Бобилда 216 ёки 217-инчи йилда туғилган асосчиси Моний номидан олинган) пайдо бўлди.  
Монихийлик зардуштийлик таълимотининг яхшилик ва ёмонлик тўғрисидаги 
ақидасига, яъни дуализмга таянар эди. Христианлик ва гностицизм (лаззат талаблик) унга 
сезиларли таъсир ўтказган эди.